| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| ŻABNO | |||
Cmentarz żydowski w Żabnie znajduje się w północno-wschodniej części miejscowości, w dzielnicy zwanej Zakirchole, przy obecnej ul. Kościuszki . Cmentarz został założony w 1692 roku. Na płaskim terenie o powierzchni około 1 ha zachowała się liczna grupa macew, wykonanych w większości z piaskowca i wapienia, z inskrypcjami w języku hebrajskim. W ich zwieńczeniach widnieją typowe dla żydowskiej sztuki nagrobnej płaskorzeźby, przedstawiające między innymi: lwy, korony, świece i świeczniki, dłonie wrzucające monety do skarbonek oraz motywy roślinne. Do 1939 r. cmentarz zajmował działkę w kształcie zbliżonym do litery L, o wymiarach około 100 na 105 metrów. Przy bramie znajdowały się dwa budynki: w jednym z nich mieszkał dozorca, drugi - zwany przez ludność chrześcijańską "Koszernią" - pełnił funkcję beit tahary, czyli domu, w którym członkowie bractwa Chewra Kadisza dokonywali rytualnej ablucji zwłok. Ogrodzenie składało się z betonowego muru oraz drewnianego płotu. Brama była wykonana z prętów żelaznych, ze zwieńczeniem w formie Gwiazdy Dawida oraz napisem w języku hebrajskim o nieustalonej treści. Podczas drugiej wojny światowej cmentarz uległ częściowej dewastacji. Władze okupacyjne wydały rozkaz zburzenia budynków znajdujących się na cmentarzu, a betonowy mur stanowił cel podczas ćwiczeń niemieckich artylerzystów. Teren stał się miejscem egzekucji Żydów i Romów. Między innymi 15 września 1942 r., podczas likwidacji getta w Żabnie, Niemcy rozstrzelali na cmentarzu grupę Żydów. Ofiary pogrzebano w miejscu zbrodni. Wcześniej - w dniu 10 marca 1942 r. - na cmentarzu pochowano kilkanaście osób zamordowanych na terenie miasta. |
|||
| "Około 20 czerwca 1943 r. o świcie przyjechali do Żabna Guzdek, żandarm Wilhelm Stein, Mądry i Niechciał z Otfinowa. [...] Przy użyciu załogi z posterunku w Żabnie wyrwali ze snu nieszczęśliwych Cyganów i doprowadzili 124 mężczyzn, kobiety i dzieci [...] na pobliski cmentarz żydowski. Tam, za bramą, przy użyciu kolb, zmusili brutalnie cały szczep do rozebrania się do naga [...] Rozległ się krzyk wielki. Cyganie miotali obelgi. Dzieci płakały żałośnie i tuliły się do owych nagich, bezbronnych i rozkrzyczanych matek. Zbóje i zwyrodniali mordercy porywali kolejno ofiary i strzałem w tył głowy wybili bezlitośnie wszystkich. Nietrafionych śmiertelnie bestialsko dobijali. Mordowali Niemcy i granatowi Mądry i Niechciał". Relacja z Muzeum Etnograficznego w Tarnowie |
|||
4 listopada 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W dołączonej dokumentacji podano, że ostatni pochówek odbył się w 1948 r., a cmentarz zajmuje powierzchnię 0,82 ha. W latach 90. XX wieku odbudowano ohel, chroniący groby miejscowych cadyków: Izraela Elimelecha Ungera z Żabna (zm. w 1867 roku) oraz jego syna Jakowaa Icchaka Ungera i wnuka Szaloma Dawida Ungera (zm. w 1923 roku). W sierpniu 2004 r. na cmentarzu wzniesiono pomnik, poświęcony Żydom zamordowanym w czasach Zagłady. Na stylizowanej na macewę płycie wyryto napis: "Błogosławionej pamięci kilkuset żydowskich mieszkańców Żabna, ofiar hitlerowskich zbrodni w okresie II wojny światowej. Fundatorzy: Dorota Aronowitz, Genowefa Dombek, Mala Forst, Anna Shore". W uroczystości odsłonięcia wzięli udział między innymi ambasador Izraela w Polsce Dawid Peleg, mieszkańcy Żabna, potomkowie żabieńskich Żydów. Nekropolia była kilkakrotnie porządkowana, w latach 1991 - 1992 dzięki wysiłkom Abrahama Ladnera, a ostatnio przez młodzież, działającą w ramach programu "Antyschematy". W 2012 r. staraniem Urzędu Miasta Żabno została wydana ulotka o cmentarzu. Można ją pobrać klikając tutaj.
|
|||
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
| Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję. |
|||
 |
|||
| Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |