| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE (FRANKENSTEIN) |
Nie wiemy, gdzie ząbkowiccy Żydzi grzebali swych zmarłych w okresie średniowiecza. Marcin Wodziński w książce j Hebrajskie inskrypcje na Śląsku XIII-XVIII wieku, powołując się na opracowania autorstwa M. Branna, przypuszcza, że miejscem tym mógł być cmentarz żydowski w Świdnicy - od 1370 roku jedyna nekropolia wyznania mojżeszowego na terenie księstwa. Pierwszy dziewiętnastowieczny cmentarz żydowski w Ząbkowicach Śląskich został utworzony w 1814 roku, na mocy edyktu króla Fryderyka Wilhelma III. Nekropolia ta znajdowała się przy Przedmieściu Wrocławskim, dzisiejszej ul. 1 Maja. Z nieznanych nam przyczyn w późniejszych latach część cmentarza została wywłaszczona. Za uzyskane z tego tytułu odszkodowanie w 1880 roku gmina żydowska wykupiła budynek dzierżawionej dotychczas synagogi oraz urządziła nowy cmentarz położony u zbiegu dzisiejszych ulic Głowackiego i Wrocławskiej, naprzeciwko obecnego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych. Na cmentarzu znajdował się dom mieszkalny z dobudowaną do niego kostnicą. W domu mieszkali szkolnik - pomocnik w synagodze - oraz stróż cmentarza. Po II wojnie światowej z terenu nekropolii znikły ostatnie nagrobki, dziś w tym miejscu jest jedynie trawnik. |
 |
| Cmentarz żydowski w Ząbkowicach Śl. pod koniec lat 50-tych XX w. Stoją od lewej: Dobrosława Sokołowska, Leszek A. Nowak i Janusz Kopeć. Zdjęcie z archiwum Leszka A. Nowaka |
Leszek A. Nowak w swoim artykule "Nasi starsi bracia w wierze. Historia Żydów na Ziemi Ząbkowickiej" ("Wiadomości Powiatowe") tak wspomina ten cmentarz z lat PRL: "Byłem tam ostatni raz na pogrzebie krawca pana Zajdena - dobrego znajomego mojego ojca. Było to bodaj w połowie lat 50 - tych XX w. Pan Zajden osierocił wtedy żonę i córeczkę Regińcię. Mała miała zespół Downa i była bardzo pogodnym dzieckiem. Obydwie opuściły potem Ząbkowice Śl. i przeniosły się do Wrocławia, gdzie sporadycznie je widywałem. Jednak mylę się, byłem tam raz jeszcze i z tego ostatniego pobytu zachowałem pamiątkę w postaci fotografii. Nie byłem wtedy sam, ale razem z Januszem Kopciem i z Dobrosławą Sokołowską - moimi szkolnymi kolegami. Pokazywałem im wtedy grób naszego znajomego i właśnie przy nim zrobiliśmy pamiątkowe zdjęcie. Gdy następnym razem około 1970 r. odwiedziłem Ząbkowice, ku memu wielkiemu zdumieniu skonstatowałem, że cmentarza już nie ma". Pożądane byłoby ustawienie na terenie zniszczonego cmentarza tablicy informacyjnej. tekst: Piotr Madej, K. Bielawski |
 |
| Teren cmentarza żydowskiego w Ząbkowicach Śląskich |
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję. |
 |
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |