Cmentarz żydowski w Woli Michowej jest oddalony około 800 m na północny wschód od drogi nr 897, około 200 m na południowy wschód od potoku Chliwny i drogi do przełęczy Żebrak, znajduje się na grzbiecie wzgórza.
Data założenia nieznana - na podstawie zachowanych nagrobków można przyjąć, że cmentarz powstał nie później niż w 1740 roku.
10 lipca 1942 r. na cmentarzu Niemcy rozstrzelali nie mniej niż 79 Żydów. Ciała ofiar pochowano w zbiorowym grobie.
Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. Obecnie w jego obrębie zachowało się około 30 stel wykonanych z piaskowca i wapienia, z których najstarsza jest datowana na 1740 r. Na cmentarzu znajdują się współczesne pomniki upamiętniające ofiary Zagłady. Teren jest nieogrodzony, jego granice wyznaczają prawdopodobnie krawędź wzgórza i okop ziemny.
W latach 1995-1996 w ramach Akcji "Nadsanie" na cmentarzu podniesiono i ustawiono około 40 nagrobków. Od 2009 r. prace porządkowe przeprowadzają funkcjonariusze i osadzeni z Zakładu Karnego w Łupkowie. W latach 2018-2020 na zlecenie Gminy Komańcza, przy wsparciu finansowym m.in. Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, zbudowano most i schody prowadzące do cmentarza, przed wejściem zamontowano tablicę informacyjną.
Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt nie jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz do rejestru zabytków województwa podkarpackiego.
Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródo:
Sapeta A., Gliwa A., Wola Michowa, [w:] Województwo podkarpackie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Trzciński A., Hebrajskie inskrypcje na materiale kamiennym w Polsce
w XIII-XX wieku, Lublin 2007.
Zdjęcia: Anna Grzegorzewska |