Cmentarz żydowski w Wiślicy jest położony w odległości około 150 m na północny zachód od Rynku, na wzniesieniu przy ul. Złotej. Cmentarz powstał przypuszczalnie w drugiej połowie XVII w. W okresie międzywojennym zajmował działkę na planie zbliżonym do czworoboku, przy wejściu znajdował się dom przedpogrzebowy lub dom grabarza. W 1928 r. w związku z wykorzystaniem powierzchni cmentarza gmina żydowska pozyskała 2 ha gruntu, jednak w 1931 r. zrezygnowała z utworzenia nowego miejsca pochówku. W 1935 r. wartość obu działek oszacowano na 13 000 zł, domu dozorcy na 5000 zł. W 1938 r. zaprojektowano nowy dom przedpogrzebowy.

Podczas drugiej wojny światowej cmentarz stał się miejscem egzekucji i pochówku ofiar Zagłady, m.in. jesienią 1942 r. żandarmi z Nowego Korczyna rozstrzelali na nim kobietę o nazwisku Federman. W 1942 r. Niemcy zmusili polskich robotników do wykorzystania części nagrobków do utwardzenia drogi do stacji kolejowej.

Obiekt uległ daleko posuniętej destrukcji. 26 czerwca 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej podpisał zarządzenie o zamknięciu, a 31 marca 1970 r. o likwidacji cmentarza. Uchwałę o likwidacji przyjęło Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Wiślicy 10 czerwca 1965 r., podając w uzasadnieniu: "Cmentarz w Wiślicy po wydaniu zezwolenia na użycie terenu cmentarnego zostałby użyty na park dla zapewnienia wypoczynku ludności miejscowej i turystów odwiedzających Wiślicę oraz na częściowe powiększenie działki budowlanej przeznaczonej pod budowę typowego ośrodka zdrowia. Wiślica jako miejscowość turystyczno-wypoczynkowa nie posiada odpowiedniego zaplecza zieleni ani odpowiedniejszego na ten cel gruntu od gruntu cmentarza żydowskiego. Nie przekazanie placu cmentarnego uniemożliwi w najbliższych latach zagospodarowanie terenu w okół cmentarza zgodnie z zatwierdzonym planem zagospodarowania przestrzennego. Na cmentarzu tym już został pobudowany transformator - stacja trafo i zostały posadzone drzewka". W dokumentacji dołączonej o wniosku o likwidację wzmiankowano, że cmentarz zajmuje działkę o powierzchni 13070 m2, a ostatni pochówek odbył się w 1936 roku.

W 1984 r. przez cmentarz przeprowadzono drogę wojewódzką nr 776. W wyniku zniszczeń w obrębie cmentarza zachowały się nieliczne destrukty nagrobków.

W Karcie cmentarza z 1987 r. podano, że na cmentarzu zachowały się fragmenty obrobionych kamieni nagrobnych, nagrobek skrzynkowy oraz fragment nagrobka z ornamentem roślinnym; w rubryce "Ogólny stan zachowania" wpisano: "Obiekt w ruinie", jako zagrożenia wskazano: "Teren traktowany jako wysypisko śmieci i pastwisko. Mechaniczna dewastacja zachowanych nagrobków".

W 2016 r. Fundacja Rodziny Nissenbaumów ogrodziła część cmentarza o powierzchni około 0,40 ha, położoną na wschód od drogi nr 776 i wykonała pomnik upamiętniający cmentarz oraz miejscową społeczność żydowską. Prace były współfinansowane przez wywodzące się z Wiślicy rodziny Shpilskich, Topelów i Landa.

Działki wydzielone z cmentarza stanowią własność Gminy Wiślica i Skarbu Państwa. Cmentarz jest wpisany do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków (E-1987-02-28).

tekst: K. Bielawski
Źródło:
Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 885/9/33, Decyzje o zamknięciu cmentarzy
i przeznaczeniu ich na inny cel w województwie kieleckim.
Fishman S., Krugłow A., Wiślica, [w:] Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933-1945, t. 2, cz. A: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, red. M. Dean, Bloomington 2012.
Penkalla A., Karta cmentarza nr 14175, [bmw] 1987.
Penkalla A., Żydowskie ślady w województwie kieleckim i radomskim, Radom 1992.
Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich
w latach 1939-1945. Woj. kieleckie, Warszawa 1980.

zdjęcia:
Kliknij tu, by obejrzeć film video z tego cmentarza