Spośród pochowanych osób wymieńmy Barucha Thieberga - uczestnika powstania styczniowego i pierwszego Żyda, któremu pozwolono osiąść w mieście po okresie obowiązywania przywileju "de non tolerandis Judaeis" - oraz działaczy miejscowej gminy żydowskiej, między innymi Izydora Daniela, Izraela Hupperta, Macieja Jakubowicza i Zachariasza Klugera. Na cmentarzu znajdziemy też nagrobki żołnierzy poległych i zmarłych podczas pierwszej wojny światowej. W dniu 16 kwietnia 1939 r. pochowano tu ekshumowane szczątki por. Henryka Tauba - zmarłego w dn. 26 stycznia 1919 r. w wyniku ran doznanych podczas walk o Śląsk Cieszyński. Czas Zagłady przypominają pomniki osób zabitych i zmarłych w wadowickim getcie, ufundowane po 1945 r. przez rodziny ofiar, przy czym część z nich ma charakter symboliczny. W niektórych przypadkach pamięć ofiar zaznaczano przez dopisanie dodatkowej inskrypcji na grobie członków rodziny zmarłych przed wybuchem wojny.

Na cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła 92 osób zamordowanych w 1943 r. w Makowie Podhalańskim. Były to osoby zbiegłe podczas akcji deportacyjnej do Bełżca, ukrywające się przez kilka miesięcy w okolicznych lasach. Zbiedzy zostali złapani przez Niemców i rozstrzelani. Ich zwłoki ekshumowano w 1964 r. i przeniesiono na cmentarz w Wadowicach. Na pomniku umieszczonym na ich grobie wyryto Koronę Tory oraz napis o treści: "Pamięci Żydów z Wadowic, Cieszyna, Katowic, Żywca, Bielska, Dziedzic, Czechowic, Andrychowa, Kęt, Suchej i Zatora, spędzonych do getta w Wadowicach przez zbirów hitlerowskich i zamordowanych w latach 1942-1943 w obozach zagłady w Bełżcu i Oświęcimiu. Mogiła 92 Żydów, zamordowanych przez zbirów hitlerowskich w roku 1943 w Makowie Podhalańskim. Wśród nich Goldman Jakub i Bernard Schimmer, Fryderyk i Olga oraz syn Szymon, lat 4. Kamieniowi powierzamy pamięć ich męki i unicestwienia".

Podczas drugiej wojny światowej cmentarz został sprzedana przez władze niemieckie przedsiębiorcy z Bawarii, który nosił się z zamiarem wywiezienia macew i ich wtórnego wykorzystania. Jak wynika z listu przesłanego do redakcji "Słowa Żydowskiego" (nr 7/95) przez wywodzącego się z Wadowic Kurta Rosenberga, w 1945 roku "cmentarz znajdował się w niezłym stanie". Po 1945 r. dzięki staraniom Macieja Jakubowicza i innych osób, cmentarz uporządkowano. Kolejne istotne prace restauracyjne wykonano w latach 1997-1999. Cmentarz jest nadal czynny. Klucze do bramy udostępniają opiekunowie cmentarza - tel. 600819122, 608277308.

Na cmentarzu wojskowym i wojennym w Wadowicach znajdują się co najmniej trzy nagrobki żołnierzy radzieckich, wykonane wtórnie z żydowskich pomników nagrobnych, z sygnaturami zakładu kamieniarskiego Wulkana z Bielska.

Tekst: K. Bielawski
Bibliografia:
K. Iwańska, Cmentarz żydowski w Wadowicach, "Wadoviana" 2005, nr 9.
zdjęcia: Mc Soolick