| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| URZĘDÓW | |||
.Cmentarz żydowski w Urzędowie jest oddalony około 1,5 km na południe od Rynku, znajduje się po północnej stronie polnej drogi stanowiącej przedłużenie ul. Ogrodowej w kierunku zachodnim. Cmentarz zajmuje działkę na planie trapezu o wymiarach 20 x 120 x 20 x 140 m. Jego lokalizację zaznaczono na mapie wydanej przez Wojskowy Instytut Geograficzny w 1938 roku. Cmentarz powstał w pierwszej dekadzie XX w., na gruncie zakupionym od Czesława Grudzińskiego, Józefa Krasińskiego i Adolfa Wojtuszkiewicza. |
|||
"Kierkut usytuowany był ok. 1 km na południe od rynku, przy wyżnickiej drodze. W początkach XX wieku urzędowscy Żydzi wykupili od rolników: Czesława Grudzińskiego, Józefa Krasińskiego i Adolfa Wojtuszkiewicza po kawałku pola. Ogrodzili szczelnie płotem i od ok. 1910 r. zaczęli grzebać zmarłych. Za moich młodych lat cmentarz żydowski nie był stary, ale posiadał już ok. 30 typowych steli nagrobnych. Wykonane z białego piaskowca, półkoliście zakończone u góry. Ozdobione płaskorzeźbami o tematyce biblijnej przedstawianej wg swoistych kanonów sztuki, malowane jaskrawymi farbami, stanowiły silny akcent kolorystyczny w pustym polnym otoczeniu. Tu byli pogrzebani Żydzi ubodzy. Gdy w miasteczku nie stało wyznawców religii mojżeszowej, cmentarz żydowski został zniszczony przez miejscową ludność. Ogrodzenie i drewnianą szopę rozebrano na opał, a stele nagrobne zniszczyli chłopcy pasący krowy na terenie cmentarza. Podczas okupacji niemieckiej cmentarz żydowski spełniał nadal swoją, jakże tragiczną rolę. Tu Niemcy mordowali bez litości schwytanych urzędowskich Żydów, aż do końca istnienia Żydów w Urzędowie. (..) Dziś [1978 r.] teren żydowskiego cmentarza przedstawia jakże smutny widok. Ogrodzenia, budynku gospodarczego nie ma, pięknych barwnych steli nagrobnych też. Uważnie szukając, w trawie znajduje się ich pokruszone szczątki. Dawną wyżnicką drogę zlikwidowano. Zaś od północy i wschodu teren cmentarza to wielka wyrwa w ziemi, w której poniewierają się ludzkie kości. Wydobywa się tu piasek dla celów budowlanych". K. Cieślicki, Żydzi urzędowscy - wspomnienia o sąsiedztwie i zagładzie, "Głos Ziemi Urzędowskiej" 2012. |
|||
18 sierpnia 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej - procedując uchwałę Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Urzędowie - podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W 1965 r. użytkownikami części działki byli rolnicy Józef K. i Adolf (?) W. 25 maja 1966 roku Sąd Powiatowy w Kraśniku orzekł o przejściu własności cmentarza przez zasiedzenie na rzecz Skarbu Państwa. Cmentarz uległ daleko posuniętej dewastacji. W wyniku zniszczeń na jego terenie nie zachowały się nagrobki. Nasz korespondent po wizycie na cmentarzu w 2011 r. napisał: "Porozbijane butelki po alkoholu, miejsca po wypalonych ogniskach, śmieci. Czasami na terenie kirkutu ludzie piją alkohol i imprezują. Widać dawne doły po tzw. kopaczach, którzy zapewne kiedyś bawili się w poszukiwaczy skarbów. Pamiętam ten cmentarz sprzed kilkunastu lat, kiedy jeszcze wtedy nie wiedziałem, że to miejsce był cmentarz. Było wtedy sporo dołów dziur w ziemi, walały się kawałki kości i fragmenty czaszek". W 1993 r. na cmentarzu odsłonięto pomnik w formie steli o półkolistym zwieńczeniu, z napisem o treści: "Żydom urzędowskim zamordowanym przez hitlerowców w latach 1939-1944. Społeczeństwo Urzędowa 1993 r. Miejsce to było kirkutem w latach 1908-1944". W latach 2012-2013 pomnik był profanowany, namalowano na nim gwiazdę Dawida na szubienicy oraz swastykę. Sprawcami byli dwaj 14- i 15-letni mieszkańcy Urzędowa. Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt nie jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa lubelskiego. tekst: K. Bielawski |
|||
 |
 |
 |
 |
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję. |
|||
 |
|||
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |