Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
TWIERDZA

Cmentarz żydowski w Twierdzy znajduje się w północnej części wsi, pomiędzy posesjami Twierdza 25, 26, 27, 123, 125, na zboczu wzniesienia, na działce na nieregularnym planie, zbliżonym do wydłużonego trójkąta, o powierzchni około 0,36 ha.

Data założenia nie jest znana - cmentarz powstał nie później niż w 1857 r., co potwierdza inwentaryzacja nagrobków wykonana przez Andrzeja Trzcińskiego i Marcina Wodzińskiego w 1999 r. Cmentarz stanowił chronologicznie drugie miejsce pochówku zmarłych z gminy żydowskiej we Frysztaku. W 1926 r. pochowano na nim Menachema Mendla Halberstama, cadyka we Frysztaku i Dukli, syna Arie Lejbusza Halberstama z Dukli, zięcia Jechezkiela Szragi Halberstama z Sieniawy, wnuka Dawida Halberstama z Chrzanowa, prawnuka Chaima Halberstama z Nowego Sącza, zmarłego 7 marca 1926 r. (21 adar 5686 r.). Nad jego grobem zbudowano ohel.

Przypuszczalnie podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji obiektu, kontynuowany w kolejnych dekadach. W Archiwum Akt Nowych brak dokumentacji związanej z ewentualnym zamknięciem cmentarza w latach powojennych.

Cmentarz uległ daleko posuniętej destrukcji. W jego obrębie znajduje się około 30 nagrobków w różnym stanie zachowania, ruina betonowego ohelu oraz fragmenty muru. Teren porasta gęsta roślinność, znacznie ograniczająca możliwość poruszania się. Brak form współczesnego oznakowania i upamiętnienia.

Brak danych o statusie własnościowym działki. Cmentarz jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego.

Tekst: Krzysztof Bielawski
AAN, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/52, Decyzje o zamknięciu i przeznaczeniu ich na inny cel
w województwie rzeszowskim.
Gliwa A., Sapeta A., Twierdza, [w:] Województwo podkarpackie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Karta cmentarza nr 12970, [bmw] 1995.
Trzciński A., Twierdza, zestawienie danych z nagrobków, kps w posiadaniu autora, [Lublin, bdw].
Cmentarz żydowski w Twierdzy koło Frysztaka Ohel cadyka Menachema Mendla Halberstama na cmentarzu żydowskim w Twierdzy koło Frysztaka Macewa na cmentarzu żydowskim w Twierdzy koło Frysztaka Fragment ogrodzenia cmentarza żydowskiego w Twierdzy koło Frysztaka
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas