Cmentarz żydowski w Turku jest położony w północnej części miejscowości, przy ul. Lutosławskiego, zajmuje działkę na planie trapezu o powierzchni około 0,80 ha. Data założenia nie jest znana, cmentarz powstał przypuszczalnie pod koniec pierwszej połowy XIX wieku.
Przed 1939 r. cmentarz znajdował się poza terenem zabudowanym, był otoczony ceglanym, otynkowanym murem, przedzielonym nieotynkowanymi słupami. Od strony wschodniej znajdowała się brama i dom przedpogrzebowy.
Obiekt uległ dewastacji w czasie drugiej wojny światowej i po jej zakończeniu. Niemal wszystkie naziemne elementy cmentarza uległy zniszczeniu. Pod koniec lat 80. jego teren był porośnięty niepielęgnowaną roślinnością, składowano na nim drewno.
W latach 90. z inicjatywy Muzeum w Koninie na skraju cmentarza ustawiono kamień z tablicą informacyjną. W 2003 r. dzięki staraniom Towarzystwa Turkowian w Izraelu, przy wsparciu miasta Turek i Kopalni Węgla Brunatnego Adamów, cmentarz został uporządkowany i ogrodzony, ustawiono na nim pomnik w formie pękniętej macewy. Uroczyste zakończenie prac odbyło się 23 sierpnia 2003 r. W kolejnych latach przy pomniku umieszczono kilkadziesiąt odnalezionych nagrobków.
Z części nagrobków z cmentarza w Turku utworzono lapidarium na terenie Muzeum byłego niemieckiego Obozu Zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.
Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (A-464/205 z 11.09.1991 r.). Działka jest własnością Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu.
Tekst i zdjęcia: Krzysztof Bielawski
Spis zachowanych nagrobków na cmentarzu żydowskim w Turku. Opracował: Krzysztof Bielawski |
Numer |
Imię |
Imię ojca |
Nazwisko |
Data śmierci |
Informacje dodatkowe |
Number |
Name |
Father's name |
Surname |
Date of death |
Additional data |
1 |
Reuwen |
Awraham |
Czaskala [Trzaskala] |
15.12.1928 |
x |
2 |
Jehudit |
Jaakow |
Kibel |
03.05.1928 |
Mąż Mordechaj,
żyła 32 lata |
3 |
Cirel |
x |
x |
x |
x |
4 |
Dow |
Chaim |
x |
5687 [?] (09.09.1926- 26.09.1927) |
x |
5 |
Necha |
[...] |
Zrosman [?] |
5618 (19.09.1857 - 08.09.1858) |
x |
6 |
Dwora Gitel |
x |
Bajroch |
x |
Mąż Gerszon |
7 |
Brana |
Szaul |
x |
25.06.1918 |
Mąż Wolf Lejb |
8 |
Rojza |
Dawid Mordechaj |
x |
04.05.1866 |
x |
9 |
x |
x |
x |
x |
Mężczyzna |
10 |
x |
x |
x |
x |
Mężczyzna |
11 |
Icchak |
Eliezer |
Auerbach |
05.06.1935 |
|
12 |
Rachel |
Awraham |
Palacz |
29.05.1924 |
Nazwisko panieńskie Winter, z Kalisza,
mąż Icchak Ajzyk |
13 |
Frida |
Zeew |
Heilman |
13.09.1910 |
Nazwisko panieńskie Moszkowicz |
14 |
Mosze |
x |
x |
x |
x |
15 |
Miriam |
x |
x |
x |
x |
16 |
Mala |
Cwi |
x |
15.10.1864 |
x |
17 |
Rajca Fajga |
Icchak Jaakow |
x |
14.09.1918 |
Mąż Jehoszua Alter,
żyła 72 lata |
18 |
x |
x |
x |
x |
x |
19 |
Lea |
x |
[...]raelewicz [?] |
x |
x |
20 |
Efraim |
x |
x |
x |
x |
21 |
Fryda |
x |
x |
x |
x |
22 |
Sz[aul?] |
x |
x |
x |
Mężczyzna |
23 |
x |
x |
x |
x |
x |
24 |
x |
x |
x |
30.05.1849 |
Kobieta |
25 |
Jochanan |
Dawid Szlomo |
x |
x |
x |
26 |
x |
x |
x |
x |
x |
27 |
x |
x |
x |
x |
Kobieta, żyła 84 lata |
28 |
Chaim |
Szmuel |
x |
x |
Żył 78 lat |
29 |
Rafael Perec |
Beniamin Towje |
x |
x |
x |
30 |
Dwora |
Mordechaj |
Gadolew[ska?] |
x |
x |
31 |
Mosze |
Gerszon |
Szlipka |
[...] nisan 5688 (22.03.1928 - 20.04.1928) |
Żył 51 lat |
32 |
Chaja Chawa |
x |
x |
x |
Mąż Towje |
33 |
x |
x |
x |
x |
Mężczyzna |
34 |
x |
x |
x |
x |
x |
35 |
Masza |
Icchak |
Gołąb (Golomb) |
01.03.1922 |
Mąż Gecel |
36 |
Hinda |
Awraham Mordechaj |
x |
06.08.1904 |
Maż Aharon [?] |
37 |
Buna |
Awraham Josef |
x |
07.12.1923 |
Data roczna niepewna |
38 |
Glikchia |
Cwi |
Kratowska |
16.01.1901 |
Żyła 46 lat |
39 |
Sara |
Izrael |
Jarmuż |
17.08.1919 |
Ojciec kohen,
mąż Szimon |
40 |
Bajla Gitel |
x |
x |
5689 (15.09.1928 - 04.10.1929) |
x |
41 |
x |
x |
|
x |
Postument, brak macewy |
42 |
Ester |
Meszulam |
Kojfman |
24.04.1933 |
Nazwisko panieńskie Kojfman, mąż Awraham, żyła 44 lata |
43 |
Brajna [?] |
x |
x |
x |
x |
44 |
Gitel |
Ic[chak] |
x |
x |
x |
45 |
Cwi |
Icchak Zeew |
Zajler |
04.10.1923 |
Kohen, żył 85 lat |
46 |
Meir |
x |
x |
x |
x |
47 |
Ester Mindel |
x |
x |
x |
x |
48 |
Awraham |
x |
x |
x |
x |
49 |
Izrael Jaakow |
Dawid |
Mokotow |
20.09.1937 |
Żył 78 lat |
50 |
Machla |
Izrael |
Szwarc |
29.01.1934 |
Mąż Pinchas Zelig kohen, żyła 82 lata |
51 |
Ester |
x |
x |
x |
x |
52 |
x |
x |
x |
x |
Mężczyzna |
53 |
Awraham Jaakow |
Dawid Szlomo |
x |
05.10.1899 |
x |
54 |
Falk |
Awigdor |
x |
17.08.1890 |
x |
55 |
x |
x |
x |
[...] tamuz 5659 (09.06.1899 - 07.071899) |
x |
56 |
x |
Mosze Efraim |
x |
x |
Kobieta |
57 |
Symcha |
I/J[....] |
x |
x |
x |
58 |
x |
x |
x |
x |
Kobieta, żyła 45 lat |
59 |
Ita Dwora |
Aharon |
x |
x |
x |
60 |
x |
Josef |
Bojmgart |
14.11.1930 |
Kobieta, żyła 98 lat |
61 |
x |
x |
x |
x |
x |
62 |
Jechezkiel Meir |
Icchak Towie |
Brahn |
26.06.1915 |
x |
63 |
x |
x |
[...]ldman |
x |
x |
64 |
x |
x |
x |
x |
x |
65 |
x |
x |
x |
x |
x |
66 |
x |
x |
x |
x |
x |
67 |
x |
x |
x |
x |
Kobieta |
68 |
Malka |
x |
|
x |
x |
69 |
Hinda |
Dawid |
Klajnbom [?] |
5669 (26.09.1908 - 15.09.1909) |
Fragment macewy przytwierdzony
do pomnika |
70 |
Ella Fajga |
x |
x |
x |
Fragment macewy przytwierdzony
do pomnika |
71 |
x |
Nechemia Cwi |
x |
5621 (17.09.1860 - 04.09.1861) |
Fragment macewy przytwierdzony
do pomnika |
72 |
Mordechaj |
Mosze |
Diament |
04.04.1935 |
Kohen |
73 |
Mindel |
Aharon |
x |
x |
x |
74 |
Szewa |
Naftali |
x |
5627? |
Ojciec lewita, żyła 88 lat |
75 |
Iska |
Josef |
Płotka (Płotki) |
28.12.1878 |
Mąż Perec |
76 |
Lipa Meir |
x |
Wigdorowicz |
5686 (19.09.1925 - 08.09.1926) |
x |
77 |
Chaim |
Szlomo |
Szpigel |
02.02.1918 |
x |
78 |
x |
x |
x |
x |
Mężczyzna |
79 |
Ita |
Izrael |
x |
5658 (27.09.1897 - 16.09.1898) |
x |
80 |
Brajndel |
Icchak Ajzyk |
x |
03.03.1852 |
x |
81 |
Ester |
Mosze |
x |
19.04.1881 |
Data dzienna niepewna |
