Cmentarz żydowski w Tuchowie znajduje się na zboczu wzniesienia pomiędzy ul. Jana III Sobieskiego i linią kolejową, około 50 m na północny zachód od posesji nr 71.
Data założenia cmentarza nie jest znana, powstał przypuszczalnie w drugiej połowie XIX wieku. Podczas pierwszej wojny światowej w jego obrębie Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie założył cmentarz wojenny nr 162, na którym pochowano trzech żołnierzy armii austro-węgierskiej i jednego żołnierza armii rosyjskiej.
W latach drugiej wojny światowej cmentarz stał się miejscem pochówku ofiar Zagłady. Pochowano na nim m.in. 12 Żydów rozstrzelanych we wrześniu 1939 r., 6 osób zabitych w maju 1942 r., 26 osób rozstrzelanych przy ul. Ogrodowej w grudniu 1942 roku.
Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. W listopadzie 1946 r. Powiatowy Komitet Żydowski w Tarnowie w liście do Centralnego Komitetu Żydowskiego informował: "W Tuchowie pomniki usunięte z cmentarza są rozrzucone przed cmentarzem". W tym czasie dom przegrzebowy był użytkowany przez polskich mieszkańców. W opracowanej w 1988 r. Karcie cmentarza zanotowano: "Cmentarz nie istnieje. Obecnie znajduje się tu młody sad owocowy, kilka sosen i świerków. Teren jest własnością prywatną. Stoi tu willa, założono sad i szklarnię. Właściciel nie godzi się na penetrację i fotografowanie terenu". W tym czasie na cmentarzu znajdował się były dom grabarza - drewniany, zbudowany na planie prostokąta, kryty dachem dwuspadowym.
W 2019 r. Stowarzyszenie Tradycyjny Oddział C. i K. Regimentu Artylerii Fortecznej Numer 2 barona Edwarda von Beschi - Twierdza Kraków ufundowało i ustawiło tablicę upamiętniającą cmentarz wojenny.
W wyniku zniszczeń cmentarz jest nieogrodzony, jego granice są nieczytelne. Część działki jest wykorzystywana jako pole uprawne. W obrębie cmentarza zachowały się pojedyncze destrukty macew z piaskowca.
Cmentarz stanowi własność prywatną. Obiekt jest wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie figuruje w rejestrze zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Częściowy spis pochowanych na cmentarzu żydowskim w Tuchowie |
Imię |
Nazwisko |
Rok śmierci |
Informacje dodatkowe |
Josef |
Gluck |
|
Ogniomistrz armii Austro-Węgier |
Izrael |
Ascker [?] |
1939 |
Ofiara egzekucji |
Markus |
Ascker [?] |
1939 |
Ofiara egzekucji |
Leib |
Tenzer |
1939 |
Ofiara egzekucji |
Mozes |
Tenzer |
1939 |
Ofiara egzekucji |
Pinkas |
Tenzer |
1939 |
Ofiara egzekucji |
[...] |
Tuchman |
1939 |
Ofiara egzekucji |
Pinkas |
Presser |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Josef |
Kartegener |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Helena |
Holzer |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Szyja |
Holzer |
1942 |
Ofiara egzekucji |
[...] |
Grunwald |
1942 |
Ofiara egzekucji |
[...] |
Leder |
1942 |
Ofiara egzekucji |
[...] |
Leder |
1942 |
Ofiara egzekucji |
[...] |
Leder |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Gustaw |
Reich |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Sabina |
Reich |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Roman |
Reich |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Lippe |
Weiss |
1942 |
Ofiara egzekucji |
Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AŻIH, Centralny Komitet Żydów w Polsce, sygn. 303/XVI/150, Kraków WKŻ. Akta organizacyjne.
Lisińska H., Wrzeszcz K., Karta cmentarza nr 9218, [bmw] 1988.
Machynia M., Tuchów [w:] Województwo małopolskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego
na ziemiach polskich w latach 1939-1945: województwo tarnowskie, Warszawa 1984.