Cmentarz dawnej gminy żydowskiej w Trzciannem znajduje się we wsi Zubole, po zachodniej stronie drogi stanowiącej przedłużenie ul. 3 Maja. Cmentarz zajmuje działkę na planie trapezu o wymiarach 129 x 104 x 148,90 x 96,80 m.
Data założenia cmentarza nie jest znana, prawdopodobnie powstał w XIX w. W latach II wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, który ze znacznym nasileniem był kontynuowany w kolejnych dekadach. Zniszczeniu uległo ogrodzenie, z cmentarza usunięto większość nagrobków.
W wyniku daleko posuniętej destrukcji na powierzchni cmentarza zachowały się nieliczne macewy wykonane z polnych kamieni granitowych i piaskowca oraz głazy narzutowe, stanowiące przypuszczalnie destrukty ogrodzenia. Teren porasta las.
W latach 2018-2025 dzięki staraniom m.in. Billa Brostoffa, Tomasza Wiśniewskiego i Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego ustawiono symboliczne macewy, głaz z tablicą pamiątkową oraz tablicę z informacją o historii Żydów w Trzciannem.
Cmentarz jest własnością Gminy Trzcianne. Obiekt nie jest wpisany do ewidencji i rejestru zabytków nieruchomych.
tekst: Krzysztof Bielawski
|