| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| TARNOBRZEG (Dzików) | Dział o cmentarzach w Tarnobrzegu powstał dzięki wsparciu udzielonemu przez San Francisco Bay Area Jewish Genealogical Society |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Gmina żydowska w Tarnobrzegu (Dzikowie) posiadała dwa cmentarze. Najstarszy z nich powstał prawdopodobnie w XVII w. w sąsiedztwie synagogi, w miejscu obecnego pl. Grota-Roweckiego. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1772 r. W 1820 r. powierzchnia cmentarza wynosiła 528 sążni (około 0,19 ha). W 1853 r. cmentarz zajmował działkę w kształcie zbliżonym do kwadratu, o powierzchnia 913 sążni (około 0,3 ha). Zapewne około 1860 r. cmentarz został zamknięty, prawdopodobnie ze względu na jego zapełnienie oraz powszechną w XIX w. akcję przenoszenia miejsc pochówku poza teren zabudowany. Wiadomo, że w 1937 r. gmina żydowska przeznaczyła pewną kwotę na renowację cmentarza. Podczas drugiej wojny światowej cmentarz uległ dewastacji. Po 1945 r. urządzono na nim targowisko, a teren został zabudowany. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fragment planu Tarnobrzega z 1938 r. z zaznaczeniem cmentarzy żydowskich |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Drugi cmentarz powstał około 1 km na południowy wschód od rynku, pomiędzy obecnymi ulicami: Dąbrowskiej, Sienkiewicza i Garażową. Data jego założenia nie jest znana, z całą pewnością istniał w 1860 r., kiedy pochowano na nim miejscowego cadyka Eliezera Horowica z Dzikowa, syna Naftalego Cwi z Ropczyc. Wiadomo, że w 1930 i 1931 r. gmina żydowska wpłaciła do kasy miasta 9000 zł i 4000 zł "za kupno placu na cmentarz". Niewykluczone, że było to związane z poszerzeniem powierzchni grzebalnej lub uregulowaniem formalności niedopełnionych podczas zakładania cmentarza. Przed 1939 r. cmentarz był otoczony murem z czerwonej cegły o wysokości około 2 m, posiadał dwie bramy: od strony południowej i północnej. Również ten cmentarz został zdewastowany w latach Zagłady oraz okresie późniejszym. Usunięto z niego niemal wszystkie nagrobki, rozebrano mur i wycięto drzewostan. Po 1945 r. działka cmentarna została przejęta przez Skarb Państwa. W 1966 r. staraniem chasydów dzikowskich odbudowano ohel cadyka Eliezera Horowica oraz członków jego rodziny. Ze względu na daleko posuniętą destrukcję cmentarza, budynek wzniesiono w przybliżonym miejscu pochówku. W dokumencie Informacja dotycząca cmentarzy wyznania mojżeszowego w Polsce , opracowanym w 1981 r. przez Urząd do spraw Wyznań, w przypadku cmentarza w Tarnobrzegu zamieszczono następujący opis: "Ogrodzenie z siatki na słupach betonowych. Niewielka ilość płyt nagrobnych (ok. 20) z kamienia naturalnego. Groby zajmują ok. 50% pow. Był plan zabrania pasa 3-4 m w celu poszerzenia jezdni. Urząd ds. Wyznań nie wyraził na to zgody, zaoferował natomiast pomoc finansową w wys. 100 tys. zł na uporządkowanie cmentarza". Przed 1988 r. fragment działki cmentarnej o szerokości około 8 m zaanektowano w związku z poszerzaniem ul. Sienkiewicza. W dniu 13 czerwca 1988 r. obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 341/A. Cmentarz jest ogrodzony metalowym płotem. W jego obrębie znajduje się kilkanaście wtórnie ustawionych, przemieszczonych nagrobków w formie stel, wykonanych z piaskowca oraz lastriko. Najstarsza zidentyfikowana macewa upamiętnia Zelę Zewa syna Szlomo Zalman ha-Lewi, zmarłego w 19.02.1844 roku.
Od strony ul. M. Dąbrowskiej znajduje się ohel chroniący groby cadyków:
W ohelu umieszczono także tablicę upamiętniającą kobiety związane z dynastią chasydzką z Dzikowa:
Klucz do ohelu znajduje się przy ul. Sienkiewicza 23. W 2008 r. opiekujący się cmentarzem Mieczysław Zdyrski otrzymał dyplom Ambasady Izraela i Żydowskiego Instytutu Historycznego za działalność na rzecz ochrony dziedzictwa kultury żydowskiej w Polsce. Wyróżnienie to "przyznawane jest niezwykłym Polakom, polskim organizacjom oraz miastom, czyniącym wiele dla odkrywania prawdy o przeszłości i budowania lepszej przyszłości". tekst: K. Bielawski |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
 |
 |
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
 |
 |
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
 |
 |
 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Poszukujemy wszelkich informacji o cmentarzach żydowskich w Tarnobrzegu (stan przed zniszczeniem, dewastacja w okresie wojennym i po 1945 roku). Korespondentom zapewniamy anonimowość i dyskrecję. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |