Cmentarz żydowski w Suchowoli Jewish cemetery in Suchowola

Cmentarz żydowski w Suchowoli jest położony około 1,3 km na północ od Rynku, za skrzyżowaniem dróg do Augustowa i Pokośna, po wschodniej stronie ul. Augustowskiej. Cmentarz zajmuje działkę o numerze geodezyjnym 01109 4.0044.1501, w kształcie zbliżonym do prostokąta, o przybliżonych wymiarach 92 x 220 m.

Według informacji zamieszczonej na stronie Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, cmentarz został założony w XIX wieku. Na podstawie zachowanego materiału ikonograficznego wiadomo, że przed 1939 r. cmentarz był otoczony kamiennym murem, jego teren był porośnięty drzewami. Na cmentarzu znajdował się także drewniany budynek, pełniący funkcję domu przedpogrzebowego.

Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. Rozebrano ogrodzenie i wywieziono niemal wszystkie nagrobki. Obecnie w obrębie cmentarza można odnaleźć pojedyncze relikty zniszczonych nagrobków, m. in. relikt betonowej obudowy tablicy inskrypcyjnej. Teren jest porośnięty dziką roślinnością.

Na skraju cmentarza, od strony ul. Augustowskiej znajduje się współczesny, zwieńczony krzyżem pomnik z napisem: "Miejsce uświęcone krwią bestialsko pomordowanych przez bolszewików 9 VIII 1920 r. Mietko Fabian, Naumowicz Władysław, Rudakowski Piotr, Zaniewski Feliks, Zimnoch Franciszek. Zginęli za Polskę. Pamiętamy".

Kilkanaście metrów dalej, na mocy porozumienia zawartego pomiędzy Fundacją Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i Urzędem Miasta w Suchowoli, w 2011 r. ustawiono kamienną tablicę z napisem: "Cmentarz żydowski w Suchowoli, założony w XVII w. Zniszczony przez niemieckich okupantów podczas II wojny światowej. Odrestaurowany w 2010 r. Przechodniu, uszanuj miejsce pamięci zmarłych. TNCBH".

W lipcu 2020 r. z inicjatywy Centrum Trzech Kultur na cmentarzu urządzono lapidarium, w którym umieszczono odnalezione w ostatnich latach fragmenty macew.

Cmentarz jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Bieżące prace porządkowe są wykonywane przez Centrum Trzech Kultur i Urząd Gminy Suchowola.

tekst: Krzysztof Bielawski

foto: Adam Karabowicz

Fragment nagrobka z cmentarza żydowskiego w Suchowoli

Fragment nagrobka (macewa przerobiona na tarczę szlifierską) z cmentarza żydowskiego w Suchowoli

foto: Dawid Gudel

Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.