Cmentarz żydowski w Sobkowie jest oddalony około 400 m na południowy wschód od centrum miejscowości, znajduje się przy ul. Leśnej i ul. Piaskowej, w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza katolickiego. Cmentarz zajmuje działkę o nieregularnym kształcie i powierzchni około 1,60 ha.

Brak informacji o dacie założenia. Niewykluczone, że powstał w drugiej połowie XVIII w., kiedy w Sobkowie funkcjonował przykahałek. W etacie funduszu bóżniczego Sobkowa na 1845 r. wyszczególniono dochody z pogrzebów w kwocie 10 rubli. W okresie międzywojennym cmentarz był ogrodzony, jego wartość oszacowano na 7000 zł.

Cmentarz uległ daleko posuniętej dewastacji. Zniszczeniu uległ mur, ohele oraz niemal wszystkie nagrobki. W 1986 r. Urząd Gminy w Sobkowie planował zadrzewienie cmentarza. Według pisma z UG w Sobkowie w tym czasie teren był uporządkowany i oznaczony tablicą z napisem: "Cmentarz żydowski. Obiekt chroniony. Ostatni pogrzeb odbył się wiosną 1942 roku. Zniszczony w czasie działań wojennych w latach 1939-1945. Obecnie w stanie zniszczonym nienaruszonym, od 1945 r. nieużytkowany. Zanieczyszczenie i niszczenie obiektu będzie karane". W 1987 r. Urząd Gminy w Sobkowie zamierzał zasadzić żywopłot między granicą cmentarza a pobliskim wysypiskiem śmieci. W Karcie cmentarza z 1987 r. odnotowano pastwisko na cmentarzu, a jako istniejące zagrożenia podano "brak zainteresowania obiektem przez władze".

Obecnie w obrębie cmentarza znajduje się około 50 nagrobków w różnym stanie zachowania, w formie stel wykonanych z piaskowca i zlepieńców chęcińskich. W centralnej części są widoczne miejsca po dwóch zburzonych ohelach rabinów lub cadyków o nieustalonych nazwiskach. Fragmentarycznie zachował się mur z kamienia łupanego.

Właścicielem cmentarza jest Skarb Państwa. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (wpis nr A.160 r. z 05.11.1990 r.)

Tekst & zdjęcia: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Archiwum Główne Akt Dawnych, Centralne Władze Wyznaniowe Królestwa Polskiego, sygn. 190/1488, Akta tyczące się gminy starozakonnych w Sobkowie w guberni radomskiej, k. 8.
Archiwum Państwowe w Kielcach, Urząd Wojewódzki w Kielcach, sygn. 21/1080, Cmentarze żydowskie - korespondencja ogólna, dawne woj. kieleckie, k. 13, 42.
Penkalla A., Karta cmentarza nr 14178, [bmw] 1987.
Penkalla A., Żydowskie ślady w województwie kieleckim i radomskim, Radom 1992.
Sabat Z., Karta cmentarza, [bmw] 2020.
Kliknij tu, by obejrzeć film nakręcony na tym cmentarzu