Cmentarz żydowski w Sierpcu znajduje się ok. 1,5 km na południowy wschód od centrum miejscowości, przy obecnej ul. Władysława Jagiełły. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 142701 1.0001.AR 7.3918 o powierzchni 22589 m kw.
Data założenia cmentarza nie jest znana. Obiekt - "kierkut pod wieś Borkowo w polu nad rzeką" - jest wzmiankowany podczas lustracji miasta w 1775 r., choć jest bardzo prawdopodobne, że istniał znacznie wcześniej.
Cmentarz uległ dewastacji podczas drugiej wojny światowej. Na polecenie Niemców nagrobki używano do utwardzania dróg. Proces stopniowego niszczenia cmentarza kontynuowano także w latach powojennych.
9 października 1961 r. Minister Gospodarki Komunalnej podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza.
Dzięki staraniom m.in. Żydów pochodzących z Sierpca i ich potomków, rabina Eliakima Schlesingera z Komitetu Ochrony Cmentarzy Żydowskich w Europie oraz innych organizacji, na cmentarzu podejmowano różne działania, m.in. ustawienie odzyskanych macew, częściowe ogrodzenie, prace porządkowe.
W 2009 r. zawalił się drewniany dom przedpogrzebowy - jeden z ostatnich w Europie drewnianych zabytków żydowskiej kultury materialnej.
Pomimo prowadzonych prac, ogólny stan cmentarza jest bardzo zły. Teren porastają samosiewy, na części cmentarza powstało boisko do piłki nożnej. Zniszczone i skorodowane ogrodzenie nie zapewnia cmentarzowi żadnej ochrony. W północno-zachodniej części cmentarza znajduje się wygrodzona siatką działka o przybliżonych wymiarach 30 x 48 m, na której ustawiono pomnik ku czci ofiar Zagłady oraz około 200 fragmentów odzyskanych nagrobków.
tekst: K. Bielawski
Źródło:
AAN, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/55, Decyzje o zamknięciu cmentarzy i przeznaczeniu
ich na inny cel w województwie warszawskim.
Dean M., Fishman S., Sierpc, [w:] Encyclopedia of Camps and Ghettos 1933-1945, t. 2, cz. A: Ghettos in German-Occupied Eastern Europe, red. M. Dean, Bloomington 2012.
Grzybowski M. M., Katolickie kaplice dworskie oraz miejsca kultu innowierców na Mazowszu
w drugiej połowie XVIII wieku: materiały źródłowe z wizytacji kościelnych, [w:] Studia Płockie, nr. 4, Płock 1986.
Guzowska T., Karta cmentarza nr 10392, [bmw] 1992.
Modrzewski B., Sierpc, [w:] Województwo mazowieckie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana
przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Film nakręcony na cmentarzu w Sierpcu
|