Osiemnastowieczny cmentarz żydowski w Pyzdrach został zdewastowany. Z macew wykonane zostały wały wzdłuż Warty. Kamień ten też wykorzystano do bruku ulicznego oraz do wybudowania tzw. bunkra przy ulicy Nadrzecznej. Bunkier ten osadzony w skarpie podklasztornej służył za magazyn paliw dla elektrowni. W licu magazynu umieszczono większy fragment macewy z wyraźnie dającym się odczytać napisem hebrajskim.

Dzięki staraniom kustosza Muzeum Regionalnego w Pyzdrach, p. Michała Czerniaka, część macew przeniesiono z brzegu rzeki do pomieszczeń muzeum.  W 1993 roku na terenie nekropolii wzniesiono niewielkie lapidarium, w którym umieszczono odzyskane stele nagrobne. Do Muzeum co pewien czas wciąż trafiają kolejne fragmenty macew.

Tekst: K. Bielawski
foto: Andrzej Lichnerowicz