Cmentarz żydowski w Przedborzu znajduje się na końcu ul. Ogrodowej, pomiędzy Przedborzem i Widomą, około 300 m na zachód od rynku. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną nr 101211 4.0002.150, o nieregularnym kształcie i powierzchni 14533 m kw.

Cmentarz wzmiankowany jest w 1636 r. w przywileju króla Władysława IV, który zezwalał "Żydom miasta Przedborza [...] aby mogli domy swe na tymże miejscu, gdzie pierwej mieli, tak w gruncie miejskim, jak w gruncie zamkowym, budować, także bóżnicę i kierkow na swym miejscu, handle wszelakie odprawować".

Nie wiadomo czy przywilej dotyczył istniejącego do dziś cmentarza. W wydanej w 1976 r. Kronice gmin żydowskich Polski (Pinkas ha-kehilot Polin) w przypadku Przedborza wzmiankowane są 2 cmentarze: stary i nowy, założony w połowie XVIII w. na przedmieściu Widoma. Datowanie zachowanych macew pozwala stwierdzić, że cmentarz przy obecnej ul. Ogrodowej funkcjonował już w połowie XVIII wieku.

W 1831 r. na cmentarzu pochowano Jeszaję syna Meira Weltfrieda, syna Widzącego z Lublina, od 1788 r. rabina w Przedborzu, a od 1815 r. miejscowego cadyka, twórcę przedborskiej dynastii chasydzkiej, kontynuowanej przez Emanuela Weltfrieda (zm. 1865 r.), Awrahama Mosze Weltfrieda (zm. 1918 r.), Emanuela Weltfrieda (zm. 1939 r.), Jeszaję Weltfrieda (zm. 1939 r.) i Szlomo Zalmana Weltfrieda (zm. 1943 r.).

Wiadomo, że przed 1939 r. cmentarz był otoczony wysokim ogrodzeniem. Infrastruktura cmentarna składała się z domu przedpogrzebowego oraz mieszkania stróża.

Podczas II wojny światowej na rozkaz Niemców część macew wyłamano i wykorzystano do utwardzania placów i ulic, m. in. podwórza przy szkole zajętej w tym czasie przez żandarmerię niemiecką (obecnej siedziby Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych przy ul. Piotrkowskiej 1 ).

Proces dewastacji był kontynuowany także po 1945 r. Pozostałe na cmentarzu macewy były stopniowo kradzione i wykorzystywane jako materiał budowlany.

Kilka macew (m. in. Cwi Herszela syna Zewa Dowa, Naftalego syna Izraela Jehudy, Rojzy Brejndel córki Henocha) zabezpieczono w Muzeum Ludowym Ziemi Przedborskiej przy ul. Kieleckiej 9.

W 2011 r. z placu przy Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych wydobyto około 90 całych nagrobków oraz liczne fragmenty połamanych macew. Zostały one skatalogowane przez Dariusza Dekierta i opisane w artykule Inskrypcje nagrobne na odnalezionych macewach z cmentarza żydowskiego w Przedborzu. Odnalezione macewy pochodziły z lat 1910-1935. Jedną z najciekawszych pod względem historycznym macew był nagrobek zmarłego 23 grudnia 1932 r. Jeszaji syna Jehudy, prawnuka cadyka Dawida Biedermana z Lelowa.

Cmentarz uległ daleko posuniętej dewastacji. Niemal wszystkie nagrobki zostały wyrwane i wywiezione. Zniszczeniu uległo ogrodzenie oraz zabudowania cmentarne. Większość działki porasta las. W obrębie cmentarza znajdują się pojedyncze nagrobki oraz dziesiątki podstaw wyłamanych macew. Pomimo zniszczeń, na cmentarzu zachowały się jedne z najstarszych macew w woj. łódzkim, m. in. nagrobek Tojwy córki Arie Lejba, zm. 6 (?) elul 6514 r. (24 sierpnia 1754 r.).

Po 2000 r. staraniem rabina Izraela Meira Gabaja w południowej części cmentarza, w domniemanym miejscu pochówku cadyków Jeszaji Weltfrieda oraz Awrahama Mosze Weltfrieda wykonano betonową podmurówkę, w której umieszczono tablicę z napisem o treści: "Nagrobek ten na miejscu ohelu naszych panów, nauczycieli i mistrzów Przedborza. Nasz pan, nauczyciel i mistrz, gaon święty, pan Jeszaja, syn naszego nauczyciela, pana i mistrza Meira Waltfrieda, pamięć sprawiedliwego i świętego błogosławiona na życie w świecie przyszłym! Przełożony sądu rabinackiego gminy Przedbórz. Zmarł 4 elul 591 (13.08.1831 r.). Jego wnuk, nasz pan, nauczyciel i mistrz, pan święty, pan Abraham Mosze, syn pana świętego, pana Emanuela, pamięć sprawiedliwego i świętego błogosławiona na życie w świecie przyszłym! Zmarł 22 elul 678 (30.08.1918 r.). Pan sprawiedliwy, pan Chaim Elazar, syn pana świętego, pana Abrahama Mosze, niech pamięć sprawiedliwego i świętego będzie błogosławiona! Niech ich dusze będą związane w węzeł życia! Komitet Ohele Cadyków pod przewodnictwem pana, mistrza Izraela Meira Gabaja, Pan go obroni i zachowa przy życiu!" (tłum. Renata Uszyńska).

W 2015 r. dzięki funduszom zebranym przez grupę chasydów, m. in. Hersza Mejlecha Hussa, przy współpracy z Gminą Wyznaniową Żydowską w Łodzi oraz władzami miasta Przedbórz, wykonano częściowe ogrodzenie cmentarza. W 2016 r. zbudowano ohel Jeszaji Weltfrieda oraz Awrahama Mosze Weltfrieda.

tekst: Krzysztof Bielawski