Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
POKÓJ (Carlsruhe)

Cmentarz żydowski w Pokoju znajduje się ok. 900 m na północny wschód od centrum miejscowości, na skraju lasu pomiędzy ul. Kolejową i Mikołaja Reja. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 160603 2.0014.AR 1.369/11 na planie zbliżonym do prostokąta, o powierzchni 1456 m kw.

Według regionalisty Manfreda Rossy, cmentarz powstał około 1870 r. Podawane w różnych źródłach oraz na współczesnym kamieniu pamiątkowym datowanie cmentarza na 1780 r. należy uznać za błędne.

Cmentarz służył jako miejsce pochówku dla Żydów z Pokoju oraz okolicznych miejscowości, m.in. z Dąbrówki Dolnej, Domaradza, Fałkowic, Lubnowa. Wiadomo, że na jego terenie znajdował się dom przedpogrzebowy.

W 1939 r. cmentarz stał się własnością Zrzeszenia Żydów w Niemczech. W czerwcu 1943 r. został przejęty przez gestapo. Obiekt przetrwał drugą wojną światową bez większych zniszczeń. Jego dewastacja rozpoczęła się w okresie powojennym. W 1969 r. władze podjęły decyzję o likwidacji cmentarza. W kolejnych latach rozebrano budynek domu przedpogrzebowego i usunięto nagrobki z części cmentarza znajdującej się przy wejściu, z pochówkami z pierwszych dekad XX w. Na cmentarzu dochodziło do przypadków plądrowania grobów, w poszukiwaniu m.in. złotych zębów.

W latach 2005-2010 dzięki staraniom Gerharda i Irmgard Hylli oraz Manfreda Rossy na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe i restauracyjne. W oparciu o inskrypcje w języku niemieckim została wykonana inwentaryzacja nagrobków.

Pokój - nagrobek na cmentarzu żydowskim
Cmentarz żydowski w Pokoju (foto: Gary Schmidt)

Obecnie na cmentarzu znajduje się około 120 nagrobków i obmurowań grobów w różnym stanie zachowania. Cześć macew jest przemieszczona względem właściwego miejsca pochówku. Czytelne inskrypcje zachowały się na około 40 nagrobkach. Najstarsza zidentyfikowana macewa upamiętnia Berthę Bejlę córkę Eljachu Waldheim, zmarłą 26 grudnia 1872 r.

Cmentarz jest ogrodzony niskim, drewnianym płotem i stosunkowo dobrze utrzymany. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków województwa opolskiego (A-227/89 z 04.12.1989).

tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:

Rossa M., Członkowie związku synagogalnego w Pokoju na Górnym Śląsku, "Zeszyty Eichendorffa" 2011, nr 34.
Borkowski M., Kirmiel A., Włodarczyk T., Śladami Żydów. Dolny Śląsk, Opolszczyzna, Ziemia Lubuska, Warszawa 2008.
Kliknij tu, by obejrzeć film video z tego cmentarza

Dane osobowe z nagrobków na cmentarzu żydowskim w Pokoju, odczytane na podstawie nieuporządkowanych materiałów ikonograficznych, częściowo uzupełnione o dane ze spisu zamieszczonego w artykule M. Rossy Członkowie związku synagogalnego w Pokoju na Górnym Śląsku. Oprac. Krzysztof Bielawski.

Imię
Imię hebrajskie
Nazwisko
Imię ojca
Imię męża
Nazwisko rodowe
Data urodzenia
Data śmierci
Dodatkowe informacje
Herrmann
Angress
13.09.1887
12.12.1903
Simon
Symeon
Angress
Awraham
01.08.1841
01.07.1894
Heinrich
Bernstein
14.05.1888
20.10.1938
Eduard
Bielschowsky
30.01.1888
13.11.1896
Benno
Bielschowsky
25.02.1889
02.06.1889
Anna
Brinnitzer
18.01.1849
29.03.1904
Josef
Brinnitzer
10.04.1805
15.12.1877
Wolf
Brinnitzer
18.10.1813
02.05.1895
Friedericke
Brinnitzer
Tockus
żyła 79 lat
Aaron
Aharon
Brinnitzer
Arie Jehuda
11.12.1896
żył 70 lat
Rosalie
Dallmann
10.10.1818
25.03.1885
Sophie
Dallmann
18.04.1862
14.06.1878
Adof
Dawid
Ebstein
01.12.1829
11.02.1882
Bertha
Ebstein
Epstein
20.06.1825
27.07.1912
Friedericke
Ebstein
03.12.1863
09.08.1886
Rosalie
Friedländer
Silberstein
08.06.1885
żyła 72 lat
Jacob
Friedländer
13.12.1879
żył 88 lat
Katriel Salomon
Gadiel
Cwi
07.11.1881
01.03.1896
żył 14 lat
Bernhard
Goldstein
01.02.1875
żył 71 lat
Caroline
Goldstein
Wagner
11.04.1888
żyła 85 lat
Liba
Gurassa
Katriel
[...]1888
żyła 33 lat, zm. szwat 5648
Friederike
Gurassa
15.12.1821
10.03.1897
Moritz
Tanchum
Gurassa
Salomon
23.09.1876
żył 62 lata
Salomon (Szloma)
Gurassa
zm. 5638 r.
S. N.
Heymann
23.03.1882
Fajgele
Heymann
Salomon
Jehuda Nachman
Ebstein
03.02.1890
Neumann
Markus
25.12.1851
03.11.1903
Lobel
Müller
23.01.1883
Minna
Mirel
Müller
Jehuda
Friedländer
11.06.1893
żyła 63 lat
Aleksander
Müller
06.10.1879
żył 42 lata
Cäcilie
Sorel
Schiftan
Baruch Izrael
Ucko
21.08.1883
żyła 30 lat
Josef
Schüftan
Chaim Jehuda
z Dammratsch (Domaradz)
Martha
Schüftan
żyła 8 miesięcy
Else
Schüftan
18.11.1906
24.11.1907
Cecilie
Schüftan
03.04.1833
01.11.1927
Israel
Schüftan
15.02.1845
25.02.1908
Bertha
Bejla
Waldheim
Eljachu
Kal[...]
26.12.1872
żyła 77 lat
Gitel
Aleksander

Gary Schmidt z Australii poszukuje wszelkich informacji dotyczących jego żydowskich przodków, mieszkających w Pokoju (Carlsruhe). Jego prapradziadek Alexander Epstein żył w tej miejscowości w 1898 r. i był odznaczony za męstwo podczas wojny francusko-pruskiej w latach 1870-1871. Listy prosimy kierować na adres info@cmentarze-zydowskie.pl

Nagrobki na cmentarzu żydowskim w Pokoju (foto: Małgorzata Płoszaj)
Pokój - nagrobek na cmentarzu żydowskim Pokój - kirkut macewa Pokój - macewa Pokój - nagrobek na cmentarzu żydowskim
Cmentarz żydowski w Pokoju - macewa Pokój - nagrobek na cmentarzu żydowskim macewa Pokój - macewa
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas