Cmentarz żydowski w Pokoju znajduje się ok. 900 m na północny wschód od centrum miejscowości, na skraju lasu pomiędzy ul. Kolejową i Mikołaja Reja. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 160603 2.0014.AR 1.369/11 na planie zbliżonym do prostokąta, o powierzchni 1456 m kw.
Według regionalisty Manfreda Rossy, cmentarz powstał około 1870 r. Podawane w różnych źródłach oraz na współczesnym kamieniu pamiątkowym datowanie cmentarza na 1780 r. należy uznać za błędne.
Cmentarz służył jako miejsce pochówku dla Żydów z Pokoju oraz okolicznych miejscowości, m.in. z Dąbrówki Dolnej, Domaradza, Fałkowic, Lubnowa. Wiadomo, że na jego terenie znajdował się dom przedpogrzebowy.
W 1939 r. cmentarz stał się własnością Zrzeszenia Żydów w Niemczech. W czerwcu 1943 r. został przejęty przez gestapo. Obiekt przetrwał drugą wojną światową bez większych zniszczeń. Jego dewastacja rozpoczęła się w okresie powojennym. W 1969 r. władze podjęły decyzję o likwidacji cmentarza. W kolejnych latach rozebrano budynek domu przedpogrzebowego i usunięto nagrobki z części cmentarza znajdującej się przy wejściu, z pochówkami z pierwszych dekad XX w. Na cmentarzu dochodziło do przypadków plądrowania grobów, w poszukiwaniu m.in. złotych zębów.
W latach 2005-2010 dzięki staraniom Gerharda i Irmgard Hylli oraz Manfreda Rossy na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe i restauracyjne. W oparciu o inskrypcje w języku niemieckim została wykonana inwentaryzacja nagrobków. |