Cmentarz żydowski w Pławnie jest położony około 1,5 km na północny wschód od centrum miejscowości, około 80 m na północ od ul. Przedborskiej, przy drodze do wsi Strzała.

Data założenia cmentarza nie jest znana, prawdopodobnie powstał w pierwszej połowie XIX w. Obiekt nie został zaznaczony na Topograficznej Karcie Królestwa Polskiego z 1839 r. Dochody z pokładnego uwzględniono w Etacie Kasy Bóżniczej na lata 1845-1846.

Cmentarz był czynnie użytkowany do lat drugiej wojny światowej. Wśród pochowanych były ofiary niemieckich represji, m.in.:
- rabin Icek Rabinowicz, 4-osobowa rodzina Dawida Hubermana, Symcha Turner - zamordowani 3 lub 4 września 1939 r. w parku majątku Pławno, pogrzebani w miejscu kaźni i po miesiącu ekshumowani na cmentarz żydowski,
- trzej mieszkańcy Żarek o nieustalonych nazwiskach, rozstrzelani w 1939 r. w spalonej synagodze,
- Aron Cyncynatus, Kopel Huberman, Mordka Szloma [...], Mordka Zanwel [...], Dawid Rozen, Daniel Rozen, Chaim Rozen, Hirsz Rozen, Fiszel Rozen, Mojsze Rozen, Abram Węgliński, Jakub Węgliński - zamordowani 4 września 1939 r. w Kruszynie, pogrzebani w miejscu kaźni i po roku ekshumowani na cmentarz żydowski.

Prawdopodobnie podczas wojny rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, który kontynuowano w kolejnych dekadach.

Na przełomie lat 80. i 90. XX w. działacze Towarzystwa Przyjaciół Gidel uporządkowali cmentarz, z kilku zachowanych macew stworzyli lapidarium. Obok umieszczono kamienną płytę z napisem: "Miejsce pamięci spoczywających tu Żydów - mieszkańców naszej gminy. Gidle 1993".

W obrębie cmentarza znajduje się tablica pamiątkowa z 1993 r., kilkanaście stel z piaskowca w różnym stanie zachowania, przemieszczonych względem właściwych miejsc pochówku (częściowy spis dostępny na stronie https://sztetl.org.pl/pl/miejscowosci/p/1266-plawno/115-pamiec-w-kamieniu/28028-cmentarz-zydowski-w-plawnie-ul-strzala ), pojedyncze destrukty nagrobków tumbowych i betonowo-ceglane obmurowania nagrobków. Najstarsza zidentyfikowana macewa jest datowana na 1864 r. Pierwotny układ cmentarz uległ zatarciu. Brak ogrodzenia, granice są nieczytelne. Teren porasta las iglasty.

Brak danych o statusie własnościowym. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa łódzkiego.

tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AGAD, Centralne Władze Wyznaniowe Królestwa Polskiego, sygn. 190/1559, Akta tyczące się gminy żydowskiej
w Pławnie w województwie kaliskim.
Michalska A., Pławno, [w:] Województwo łódzkie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich w latach 1939-1945: Województwo częstochowskie, Warszawa 1986.
zdjęcia: Małgorzata Płoszaj
Kliknij tu, bu obejrzeć film z tego cmentarza

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.