| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| PIŁA | ||||
Artykuł w trakcie aktualizacji Cmentarz żydowski w Pile założono prawdopodobnie w 1627 r., w pobliżu ówczesnej dzielnicy żydowskiej. Po powiększeniu w 1854 r. jego powierzchnia wynosiła 0,8 ha. Według przedwojennych książek adresowych jego adres to Karlstraße 13 (obecnie pl. Domańskiego). Nekropolia miała kształt płaskiego i równego prostokąta. W 1896 r. na cmentarzu wybudowano kaplicę pogrzebową, powiększoną w 1924 r. W okresie międzywojennym istniała jeszcze spora liczba nagrobków z okresu staropolskiego, z których w latach dwudziestych XX wieku ustawiono piramidę. W drugiej połowie lat dwudziestych wzniesiono także pomnik Żydów poległych w I wojnie światowej. Projekt wykonał prof. Liebermann z Berlina, natomiast sam pomnik składający się z trzech obelisków wykonano w pilskim zakładzie kamieniarskim Wilhelma Peglowa. Na pomniku znajdował się napis "Für die Mütter der Zehntausend" ("Matkom dziesięciu tysięcy") oraz nazwiska poległych Żydów z Piły. |
||||
 |
||||
| Cmentarz żydowski w w Pile - archiwalne zdjęcie pomnika Żydów poległych w I wojnie światowej | ||||
Cmentarz został zniszczony przez hitlerowców w latach 1939-40, a na jego miejscu urządzono park. Część nagrobków przeniesiono na inny cmentarz - prawdopodobnie do Ujścia. Obecnie na terenie nekropolii znajduje się przedszkole i sala gimnastyczna Szkoły Policji. Nie ma żadnych śladów po nagrobkach. Zachował się jedynie fragment ceglanego muru cmentarnego (w podwórzu kamienicy przy ul. Konopnickiej 5) i aleja wiązów. Cmentarz jeniecki w Pile-Leszkowie powstał w 1915 r. Chowano na nim jeńców z armii państw Ententy zmarłych w pilskim obozie jenieckim, istniejącym tu w latach I wojny światowej. Jedna z jego części przeznaczona była dla żołnierzy rosyjskich wyznania mojżeszowego. W 1915 r. ze składek jeńców na terenie kwatery wzniesiono pomnik upamiętniający pochowanych tu Żydów, mający kształt masywnej, prostokątnej kolumny zwieńczonej gwiazdą Dawida. Większość nagrobków miała formę identycznych steli, także zwieńczonych pozłacaną gwiazdą Dawida. |
||||
 |
 |
|||
| Archiwalne zdjęcia cmentarza w Leszkowie - pomnik żydowskich żołnierzy i brama wejściowa | ||||
Kwatera żydowska i pomnik zostały zdewastowane w latach trzydziestych, a nagrobki użyto m.in. do wzmocnienia brzegów Gwdy. Do dziś zachowały się tylko trzy macewy, w tym dwie odnowione w latach dziewięćdziesiątych, niestety często niszczone przez wandali. Dobrze widoczne jest też miejsce, w którym stał pomnik. tekst: Krzysztof Świniarski |
||||
 |
 |
 |
 |
|
| Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję. |
||||
| Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe jest wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
||||
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |