Cmentarz dawnej gminy żydowskiej w Parysowie znajduje się około 2,7 km na południowy wschód od centrum miejscowości, około 800 m na południe od wsi Starowola, przy skrzyżowaniu drogi gruntowej do Borowia i linii kolejowej, w obrębie działki geodezyjnej nr 240 o powierzchni około 1,6 ha (współrzędne 51.96308435, 21.71269808). Data założenia cmentarza pozostaje nieznana.

W 1862 r. na cmentarzu pochowano miejscowego cadyka Jehoszuę Aszera Rabinowicza. Nad jego grobem wzniesiono ohel. W kolejnych dekadach w ohelu pochowano członków rodziny cadyka.

"Obecnie nie ma śladów życia ludności żydowskiej w Parysowie. Najdłużej przetrwał cmentarz. Jego dewastacja następowała stopniowo. Nagrobne kamienie wykorzystywane były jako uzupełnienie materiałów budowlanych spalonej wsi. Na miejscu kirkutu rośnie obecnie lasek sosnowy".
Fragment listu do ŻIH

"Ludzie chodzili na ten cmentarz w poszukiwaniu skarbów. Wierzyli, że Żydzi zabierali ze sobą do grobu całe majątki. Więc kopali, kopali, kopali.... trwało to latami".
Fragment listu do redakcji strony www.cmentarze-zydowskie.pl

W wyniku zniszczeń, niemal wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W 2009 r. na cmentarzu ujawniono jedną macewę z granitu, znajdującą się w rozkopanym grobie oraz kości ludzkie, rozrzucone na powierzchni i wysuwające się z rozkopanej skarpy.

W 2009 r. zespół strony www.cmentarze-zydowskie.pl poinformował Naczelnego Rabina Polski Michaela Schudricha o oborze we wsi Starowola, wzniesionej z wykorzystaniem nagrobków i cegieł z ogrodzenia cmentarza. W działania na rzecz rozbiórki budynku i odzyskania macew zaangażowali się m. in. wojewoda mazowiecki Dariusz Piątek, rabin Michael Schudrich oraz komisarz rządowy Gminy Parysów Mirosław Łukowski. Negocjacje z właścicielem obory zakończyły się niepowodzeniem. W latach 2010-2011, dzięki inicjatywie Mirosława Łukowskiego oraz miejscowego proboszcza ks. Włodzimierza Tendorfa, na cmentarzu przeprowadzono podstawowe prace porządkowe . Na skraju postawiono betonową barierę, która miał ograniczyć wybieranie piasku.

Sprawą cmentarza zainteresował się Duvid Singer z nowojorskiej wspólnoty chasydów bobowskich, inicjator upamiętniania grobów rabinów i cadyków. We wrześniu 2011 r. na podstawie badań georadarem oraz oględzin terenu, Duvid Singer we współpracy z Marcinem Natanem Dudkiem-Lewinem z Komisji Rabinicznej ds. Cmentarzy odnalazł miejsce pochówku cadyka Rabinowicza. Dzięki funduszom pragnącego zachować anonimowość darczyńcy z Polski w latach 2012-2013 odbudowano ohel, w którym ustawiono współczesne macewy Jehoszuy Aszera Rabinowicza oraz członków jego rodziny.

W 2015 r. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego we współpracy z ESJF Gemeinnützige Gesellschaft zur Erhaltung und zum Schutz Jüdischer Friedhöfe in Europa (Europejską Inicjatywą Porządkowania Cmentarzy Żydowskich) otoczyła cmentarz murem z betonowych elementów prefabrykowanych. Prace zostały sfinansowane przez rząd Republiki Federalnej Niemiec.   

Cmentarz jest własnością Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt nie posiada Karty Cmentarza, nie jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych.

tekst: K. Bielawski
Źródło:
Archiwum Państwowe w Siedlcach, Urząd Wojewódzki w Siedlcach, sygn. 62/1403/1326,
Cmentarz żydowski w Starowoli gmina Parysów, k. 1-2.