Cmentarz żydowski w Otmuchowie znajduje się około 1,3 km na północny zachód od Rynku, na skraju lasu, około 200 m na zachód od ul. Sienkiewicza. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 160706_4.0001.25/1 o nieregularnym kształcie, o powierzchni 847 m kw.

Cmentarz powstał prawdopodobnie na początku XIX w., być może w następstwie zarządzeń z 24 maja 1814 r. oraz 1 września 1818 r., nakazujących społecznościom żydowskim zakładanie cmentarzy w pobliżu miejsca zamieszkania.

Brak bliższych informacji o historii i przedwojennym wyglądzie cmentarza. W 1939 r. działka cmentarna przeszła na własność Zrzeszenia Żydów w Niemczech, a w 1943 r. została przejęta przez Gestapo. Przypuszczalnie w czasie wojny rozpoczęła się dewastacja cmentarza, którą kontynuowano w kolejnych dekadach.

W 1985 r. władze miasta ogrodziły cmentarz. W 1989 r. w przygotowanym przez Urząd Wojewódzki w Opolu zestawieniu synagog i cmentarzy żydowskich w przypadku Otmuchowa podano: "Teren stanowi własność Skarbu Państwa. Powierzchnia cmentarza wynosi 0,7000 ha. Cmentarz jest nieczynny, i zamknięty do celów grzebalnych. Położony jest w lesie oddalonym od miasta około 2 km. W 1985 r. został ogrodzony. Stan techniczny jego jest bardzo zły. Na cmentarzu znajduje się kilkanaście mogił w bardzo wysokim stopniu zdewastowanych. Władze miejsko-gminne w Otmuchowie nie przewidują żadnych prac rekonstrukcyjnych tego cmentarza. Przewidziane są jedynie doraźne prace polegające na usuwaniu nieczystości".

W 2003 r. cmentarz uporządkowała młodzież z Izraela, Niemiec, Czech i Polski. Oficjalny patronat nad obiektem objęło Gimnazjum w Otmuchowie.

Teren cmentarza jest otoczony ogrodzeniem z żerdzi. Na skraju znajduje się mur, do którego przytwierdzono fragmenty rozbitych macew. W obrębie ogrodzenia znajduje się około 20 macew i betonowych obmurowań grobów w różnym stanie zachowania. Na podstawie zamieszczonego na portalu Wirtualny Sztetl nieuporządkowanego materiału ikonograficznego z lat 2006-2008, sporządzono listę danych osobowych niektórych zmarłych:

•  Gitel Chaja córka Barucha Lejba Elkischer,
•  S. Sachs [...] syn Mordechaja ha-Lewi, zm. 1 tamuz 5609 r. (21.06.1849 r.),
•  Sorel żona Meira Werner, zm. 12 szewat 5623 r. (01.02.1863 r.),
•  Jakob Schneider, zm. 05.06.1919 (żeliwny nagrobek zwieńczony wojskowym krzyżem),
•  Simon Werner, zn. 15.01.1865 r.,
•  Ca[...] Roten[...]al, zm. 24.12.1906 r.,
•  [...]irel [...] Hotzenblotz (?) [...] Rosenthal [..],
•  [...] Rosenthal z d. Bergmann,
•  Dorothea Rosenthal, zm. 19.11.1988 r.,
•  Malka Werner,
•  Aleksander Werner, zm. 24.02.1905 r.,
•  Necha córka Mordechaja, zm. 4 tamuz 5692 r. (08.07.1932 r.),
•  Adolph Rosenthal, zm. 1910 r.
•  [..] osenthal[...] 4 kislew 5584 r. (07.11.1823 r.).
•  Hirsch syn Aleksandra Werner, zm. 26 ijar 5684 r. (30.05.1924 r.),
•  Isabelle Sachs.
•  Eduard Werner, zm. 31.08.1849 r.
•  Nucha żona Mordechaja Kaca 29.06.1832 r.

Na cmentarzu znajduje się także współczesna tablica z napisami w językach polskim, czeskim, niemieckim, angielskim i hebrajskim o treści: "Wymiana młodzieży. Wszędzie jest jeden za drugiego odpowiedzialny. Otmuchów, sierpień 2003".

Cmentarz uległ częściowemu zniszczeniu w wyniku wichury, jaka przeszła nad Otmuchowem w nocy z 5 na 6 lipca 2012 r. Okresowo na cmentarzu dochodzi do dewastacji. W ciągu ostatnich 10 lat stan zachowania obiektu uległ istotnemu pogorszeniu, część macew została rozbita.

tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 132/302, Obiekty judaizmu woj. opolskiego.
Borkowski M., Kirmiel W., Włodarczyk T., Śladami Żydów. Dolny Śląsk, Opolszczyzna,
Ziemia Lubuska, Warszawa 2008.
Rosińska G., Karta cmentarza nr 11225, [bmw] 1984.
Spychała K., Otmuchów, [w:] Województwo opolskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana
przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.

zdjęcia: J. M. Skop - www.otmuchow.info
Kliknij tu, by obejrzeć film nakręcony na tym cmentarzu