Cmentarz żydowski w Osiecznej jest oddalony około 70 m na wschód od Rynku, znajduje się na wzniesieniu między ulicami Słoneczną, Podgórną i Gostyńską, w pobliżu Jeziora Łoniewskiego. Pierwotnie cmentarz znajdował się na skraju dzielnicy żydowskiej, w sąsiedztwie drewnianej synagogi, zajmował działkę na planie pięciokąta.

Data założenia cmentarza nie jest znana - przypuszczalnie powstał nie później niż w pierwszej połowie XVIII wieku. Najstarszy zachowany nagrobek upamiętnia osobę zmarłą w 1850 roku. Cmentarz był czynnie użytkowany do 1920 r., kiedy Osieczną opuścili ostatni żydowscy mieszkańcy - Jedwab Blum i Rosa Fabisch. W kolejnych latach właścicielem lub użytkownikiem cmentarza była gmina żydowska w Lesznie. Pod koniec lat 30. XX w. władze miejskie doprowadziły do rozebrania ogrodzenia, złożenia nagrobków w tylnej części cmentarza i przekształcenia jego terenu na założenie parkowe. Podczas drugiej wojny światowej Niemcy wycięli starodrzew i splantowali część wzniesienia. Nagrobki były wykorzystywane jako materiał budowlany.

W latach 50. miejscowe władze podjęły decyzję o przeznaczeniu cmentarza pod zabudowę. Jego teren zajęło osiedle domów jednorodzinnych.

W 1994 r. podczas kopania na jednej z posesji dołu na szambo doszło do naruszenia grobów i znalezienia kłódek, jakie w przeszłości często składano razem z ciałami zmarłych. Kłódki zabezpieczyło Muzeum Okręgowe w Lesznie.

W 2005 r. dzięki staraniom Towarzystwa Ziemi Osieckiej i władz miasta w sąsiedztwie cmentarza przy ul. Podgórnej zbudowano lapidarium w formie trzech murów z czerwonej cegły, do których przytwierdzono kilkadziesiąt destruktów macew odnalezionych na terenie miasta. Projekt lapidarium opracowała Magda Wolna.

W wyniku zniszczeń granice cmentarza są nieczytelne. Przy lapidarium oraz dębie rosnącym przy dawnym wejściu na cmentarz znajdują się tablice informacyjne. Brak danych o statusie własnościowym działek wchodzących w obręb cmentarza. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Czwojdrak D., Kłódki grobowe z cmentarza żydowskiego w Osiecznej , "Zeszyty Osieckie" 2009, nr 17.
Czwojdrak D., Pamięci osieckich Żydów , "Zeszyty Osieckie" 2006, nr 14.