Cmentarz żydowski w Ołpinach znajduje się około 1,8 km na południowy wschód od centrum wsi, wśród pól, około 400 m na południe od Cmentarza wojennego nr 34. Cmentarz zajmuje działkę u podnóża łagodnego wzniesienia, na planie wydłużonego prostokąta na osi północ-południe (współrzędne geograficzne: 49.792593, 21.208749).

Data założenia cmentarza nie jest znana - prawdopodobnie powstał w XIX w., wraz z rozwojem liczebnym miejscowej społeczności żydowskiej.

W obrębie cmentarza znajduje się Cmentarz wojenny nr 35, założony podczas I wojny światowej przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie. Pochowano na nim czterech żołnierzy Armii Rosyjskiej (Izaaka Korgelowa, poległego 7 maja 1915 r. i trzech niezidentyfikowanych) oraz dwóch żołnierzy Armii Austro-Węgier (Abrahama Klinghofera oraz jednego żołnierza o niezidentyfikowanym nazwisku).

W 1917 r. przed Sądem Obwodowym w Jaśle toczyła się rozprawa przeciwko pastuszkom Józefowi S. i Zygmuntowi S., którzy ze "złośliwości i swawoli" przewrócili część macew na cmentarzu w Ołpinach, na innych kałem i węglem namalowali krzyże. Sąd skazał ich na "7 dni aresztu z 1 postem".

Cmentarz uległ daleko posuniętej dewastacji, w której uczestniczyli niektórzy mieszkańcy Ołpin. Nagrobki wykorzystano do prac budowlanych. Niemal wszystkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu.

W ostatnich latach lokalni społecznicy - m.in. Michał Piotrowski - przenieśli na cmentarz kilkanaście odnalezionych w Ołpinach nagrobków (m.in. macewy Mordechaja Jakowa syna Eliezera oraz Jechezkiela syna Dawida) w różnym stanie zachowania. Od 2015 r. cmentarzem zajmuje się Fundacja AntySchematy 2, która poddała konserwacji nagrobki z kwatery wojennej oraz przeprowadziła zajęcia edukacyjne dla uczniów miejscowej szkoły.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
ANK, C.K. sądy z okręgu apelacji krakowskiej, sygn. 107, Józef S(...) i Zygmunt S(..) z Ołpin o uszkodzenie cmentarza żydowskiego w Ołpinach.
Drogomir J. J. P.,  Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918), tom I, Tarnów 1999, s. 298.
Myśliński K., Karta cmentarza nr 11835 , [bmw] 1992, k. 1-6.
Rochowska M., Rochowski P., Między Białą a Wisłoką. Na kulturowych ścieżkach Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki, [bmw] [bdw], s. 56.
Zdjęcia: Kinga Nowak

Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Prosimy o kontakt uczennicę, która wzmiankowała niszczenie cmentarza w pracy nadesłanej
na konkurs historyczny "Żydzi w naszej pamięci" w 2013 roku.