Cmentarz żydowski w Nasielsku jest oddalony około 700 m na wschód od Rynku, znajduje się po północnej stronie obecnej ul. Kwiatowej i zajmuje działkę na planie zbliżonym do trapezu, o powierzchni około 2 ha.

Data założenia nie jest znana - cmentarz powstał nie później niż w ósmej dekadzie XVIII w., co potwierdza zapis w lustracji parafii nasielskiej z 1775 r.: "Żydzi kahału nasielskiego mają swoją szkołę czyli bóżnicę publiczną [...]. Cmentarz czyli kierkut jest za miastem do tej szkoły należący na gruncie JW. Weslów". Do początku XIX w. na cmentarzu chowano zmarłych również z Kroczewa, Serocka i Zegrza.

Podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji obiektu, kontynuowany w kolejnych dekadach. W latach PRL cmentarz zalesiono. W wyniku zniszczeń wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W 2012 r. teren porastał las z gęstą warstwą podszytu, na skraju cmentarza znajdowała się przemieszczony, wykonany z polnego kamienia granitowego nagrobek Awrahama Menachema syna Dowa, zmarłego w dn. 16 tiszri 5648 r. (04.10.1887 r.) oraz tablica z napisem: "Cmentarz gminy żydowskiej. Sfinansowano ze środków Programu Działaj Lokalnie".

W latach 2016-2021 na cmentarzu wykonano prace porządkowe, ustawiono nową tablicę informacyjną, głaz z tablicą ufundowaną przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz symboliczną bramę. W działania zaangażowali się m.in.: Glenn Kurtz, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, The Matzevah Foundation, Katarzyna Sosnowska-Gizińska oraz lokalni wolontariusze.

Teren jest nieogrodzony. Granice działki są częściowo czytelne dzięki fragmentom obwałowania. Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Grzybowski M. M., Katolickie kaplice dworskie oraz miejsca kultu innowierców na Mazowszu w drugiej połowie XVIII wieku: materiały źródłowe z wizytacji kościelnych, [w:] Studia Płockie, nr. 4, Płock 1986.z
Dymek A., Nasielsk, [w:] Województwo mazowieckie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.