Cmentarz żydowski w Narewce jest oddalony około 1 km na południowy wschód od centrum miejscowości, znajduje się w lesie, na niewielkim wzniesieniu po północnej stronie ul. Mickiewicza, w obrębie działki geodezyjnej nr 180, na planie prostokąta o powierzchni 1,3 ha. Data założenia nie jest znana - cmentarz powstał w XIX w., nie później niż w 1855 r. W 1939 r. cmentarz ogrodzono kamiennym murem.

Cmentarz był czynnie użytkowany do lat drugiej wojny światowej. W tym czasie rozpoczęła się dewastacja obiektu, kontynuowana w kolejnych dekadach. W zestawieniu cmentarzy żydowskich z 1981 r. w rubryce "Stan techniczny" podano: "Ogrodzenie zniszczone w 80%, kilkadziesiąt nagrobków, w większości z kamienia naturalnego, przewróconych i zdewastowanych. Teren porośnięty samosiewami". W Karcie cmentarza z 1983 r. jako istniejące zagrożenia wskazano: "Dalsza dewastacja cmentarza, zabieranie nagrobków z jego terenu". W ostatnich dekadach na cmentarzu były prowadzone prace porządkowe, zainicjowane m.in. przez Katarzynę Bielawską i Artura Cyruka - wychowawcę w Areszcie Śledczym w Hajnówce oraz Stowarzyszenie na Rzecz Dialogu Tropinka.

W obrębie cmentarza znajduje się około 150-200 nagrobków w różnym stanie zachowania, w formie stel z granitu i piaskowca oraz betonowych obmurowań. Najstarszy zidentyfikowany nagrobek jest datowany na 1855 r. Granice cmentarza są częściowo czytelne dzięki zachowanym fragmentom betonowego muru. Przy wejściu znajduje się współczesna tablica informacyjna. Teren porasta las mieszany. Spis zachowanych 132 nagrobków jest dostępny na stronie Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich w Polsce: https://cemetery.jewish.org.pl/list/c_77/ile_0

Właścicielem cmentarza jest Skarb Państwa. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz do rejestru zabytków nieruchomych województwa podlaskiego.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 132/272, Informacja dotycząca cmentarzy wyznania mojżeszowego w Polsce.
Kułak A., Ryżewski G., Narewka, [w:] Województwo podlaskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Tomecka B., Karta cmentarza nr 13559, [bmw] 1983.
Wiśniewski T., Bóżnice Białostocczyzny. Żydzi w Europie wschodniej do roku 1939, Białystok 1992.
Wiśniewski T., Nieistniejące mniejsze cmentarze żydowskie. Rekonstrukcja Atlantydy, Białystok 2009.

Tłumaczenie inskrypcji z wybranych macew (zdjęcia: Artur Cyruk):

Tu została pochowana dusza droga, zacna i prawa (...) nasze (strapienie, pustka, spustoszenie) dzień, w którym zostałaś od nas oddzielona 12 siwan (5)687. Szanowny pan, pan Naftali syn pana Cwi Jony błogosławionej pamięci Słonimski.
Niech jego dusza zostanie zawiązana w węzeł życia.
Wyróżnione litery pięciu pierwszych wersów tworzą imię Naftali.
Data śmierci: 12 czerwca 1927 r.

Tu został pochowany sędziwy starzec, rozumny,
w handlu bardzo sumienny. Prawy i zacny, uczony w Torze.
Jego ręka zawsze otwarta do ubogiego.
Szanowany i mądry pan Dawid Grabarski syn pana Joela Hilela ha-Lewi.
Zmarł 21 dnia miesiąca adar I roku (5)679.
Niech jego dusza zostanie zawiązana w węzeł życia.
Data śmierci: 21 lutego 1919 r.

Tu został pochowany mąż zacny i prawy i bogobojny,
wspaniały uczony, nasz nauczyciel,
pan mistrz Aaron
syn pana Arie Otensztejn z Goniądza.
Zmarł 27 tamuz (5)614.
Niech jego dusza zostanie zawiązana w węzeł życia.
Data śmierci: 23 lipca 1854 r.

Tu został pochowany starzec, pan Mosze Cwi syn pana Zeliga, błogosławionej pamięci, zmarł 26 kislew (5)675.
Niech jego dusza zostanie zawiązana w węzeł życia.
Data śmierci: 14 grudnia 1914 r.

Tu została pochowana nasza droga matka, korona naszej głowy, kobieta cnotliwa i poważana,
pani Chaja Fejgel córka pana Jeruszy,
błogosławionej pamięci (K)opstein.
Zmarła 9 adar I roku (5)682 według skróconej rachuby. Niech jej dusza zostanie związana w węzeł życia.
Data śmierci: 9 marca 1922 r.