Cmentarz żydowski w Mysłowicach powstał na początku XVIII w. przy obecnej ul. Stawowej. Początkowo pochówków dokonywano po prawej stronie ul. Stawowej. Ta najstarsza część cmentarza została zniszczona, a wszelkie jej naziemne ślady uległy zatarciu. W 1864 r. Żydzi z Mysłowic zakupili grunt na nowy cmentarz, położony po drugiej stronie dróżki - dzisiejszej ul. Stawowej. Jego teren ogrodzono murem, wzniesiono także dom przedpogrzebowy.

Według przechowywanej w Żydowskim Instytucie Historycznym wstępnej inwentaryzacji, wykonanej w 1989 r. przez Krzysztofa Domańskiego, na cmentarzu zachowało się prawie czterysta nagrobków lub ich fragmentów. W okresie powojennym opuszczony cmentarz stopniowo niszczał, był zaśmiecony, a gęsta roślinność utrudniała dostęp do wielu jego sektorów.

W dn. 2 stycznia 2013 r. do władz miasta Mysłowice, Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach, Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i Muzeum Historii Żydów Polskich został skierowany list otwarty. Jego autorka Małgorzata Płoszaj - badaczka judaików Śląska, współpracowniczka portali Cmentarze Żydowskie w Polsce oraz Wirtualny Sztetl - kilka dni wcześniej odwiedziła cmentarz w Mysłowicach. Po tej wizycie napisała: "Widziałam wiele cmentarzy w opłakanym stanie, jednak stan mysłowickiej nekropolii wywołał u mnie szok. Cmentarz jest traktowany przez okoliczną ludność jako regularne śmietnisko, miejsce libacji, teren do pozbywania się wszystkiego co zbędne. Nie potrafię sobie w żaden sposób wytłumaczyć postępowania i nie potrafię usprawiedliwić instytucji, która sąsiaduje z cmentarzem, a która na jego teren wyrzuca od lat zbierane jesienią liście. Widać wielkie pryzmy liści, które przerzucone zostały od strony sąsiadującego z cmentarzem gimnazjum. Hałdy z liści pokrywają stojące przy ogrodzeniu nagrobki dawnych mysłowiczan. Czyż to nie wstyd dla miasta? Czyż to nie wstyd dla jego mieszkańców?".

Kilka miesięcy później rozpoczęły się prace porządkowe, zainicjowane przez grupę mysłowickich społeczników, między innymi Bogusława Polaka, Ireneusza Skwirowskiego, Dariusza Strzodę i Wiesława Tomanka. Ich działania wsparli inni mieszkańcy miasta, znaleźli się także sponsorzy i darczyńcy. Pomoc okazali m. in. wiceprezydenci miasta Mysłowice Jan Wajant i Grzegorz Brzoska oraz wiceprzewodniczący Rady Miasta Bernard Pastuszka. W ciągu kilku tygodni ciężkiej pracy z cmentarza wywieziono tony śmieci, wykarczowano roślinność i ustawiono ponad 40 przewróconych macew.

Cmentarz można zwiedzać od poniedziałku do niedzieli, za wyjątkiem sobót i świąt żydowskich, po uprzednim telefonicznym (509 736 417) ustaleniu terminu.

tekst: K. Bielawski
Bibliografia:
K. Domański, Cmentarze żydowskie na terenie
konurbacji Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego
Polecamy odwiedzenie stron:
Wirtualny Sztetl
Nasze Mysłowice