Cmentarz żydowski w Myślenicach jest oddalony około 1,3 km na północny zachód od Rynku, znajduje się na wzniesieniu, tzw. Górze Szubiennej, po wschodniej stronie trasy E77 i zajmuje działkę nr 23 na nieregularnym planie o powierzchni 0,2258 ha.
Według niepotwierdzonych danych, cmentarz założono w 1874 roku. Podczas pierwszej wojny światowej w jego południowo-zachodniej części utworzono cmentarz wojenny nr 372, na którym zostali pochowani żołnierze Armii Austro-Węgier: Hersch Diller i Moses Maier Rosen.
W latach drugiej wojny światowej cmentarz był miejscem egzekucji, między innymi w 1941 r. został rozstrzelany Majer Aftergut, a 31 marca 1943 r. - Stanisław Bolsęga, podejrzewany o nielegalny ubój bydła. Prawdopodobnie podczas wojny rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, kontynuowany w kolejnych dekadach.
W 1961 r. Kongregacja Wyznania Mojżeszowego w Krakowie wzniosła na cmentarzu pomnik poświęcony ofiarom Zagłady, odbudowała mur, a zachowane nagrobki zebrała w lapidarium. Prace sfinansowano ze środków przekazanych z American Jewish Joint Distribution Committee.
4 listopada 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej - w następstwie uchwały miejscowej rady narodowej - podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W dołączonej dokumentacji podano, że cmentarz zajmuje parcele nr 43009, 4291, 278 o łącznej powierzchni 0,21 ha, a ostatni pochówek odbył się w 1942 roku.
W latach 2011-2012 na cmentarzu przeprowadzono prace porządkowe i wzniesiono nowe ogrodzenie. Projekt zrealizowano dzięki współpracy rodziny Yisroela Minzera, Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego i Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie.
W marcu 2013 r. na murze cmentarza ujawniono antysemickie i nazistowskie napisy. Prokuratura Rejonowa w Myślenicach nie wykryła sprawców przestępstwa i umorzyła dochodzenie.
Obecnie na cmentarzu znajduje się kilkadziesiąt nagrobków w różnym stanie zachowania, w większości destruktów oraz pomnik ku czci ofiar Zagłady. Teren otacza betonowe ogrodzenie z niezamykaną furtką.
Brak danych o statusie własnościowym cmentarza. Obiekt jest wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie posiada wpisu w rejestrze zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.
Częściowy spis zachowanych macew/Partial list of matzevot |
Imię |
Imię ojca |
Nazwisko |
Data śmierci |
Informacje dodatkowe |
Given name |
Father's name |
Surname |
Date of death |
Additional information |
Jehuda Lejb |
Icchak |
Entracht |
20.11.1935 |
|
Chaim |
Isachar Dow |
Weinmann |
1933 |
|
Szmuel Zajnwel |
Natan Aharon |
Neuger |
02.09.1921 |
|
Josef |
Chaim |
[...]stlinger |
06.04.1927 |
|
Miriam |
Alter Cwi Dawid |
Kantor |
06.07.1918 |
Nazwisko panieńskie Aftergut. Mąż Icchak Jehuda |
Chaim Natan |
Awraham |
|
25.09.1874 |
|
Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, sygn. 9/35, Decyzje o zamknięciu cmentarzy
i przeznaczeniu ich na inny cel w województwie krakowskim.
AN w Krakowie, Wojskowy Urząd Opieki nad grobami wojennymi Okręgu Korpusu nr V w Krakowie, sygn. 275/48, Wykazy poległych i zmarłych żołnierzy i jeńców oraz plany cmentarzy wojennych w powiatach: Myślenice,
Nowy Sącz i Nowy Targ.
Cahn A., Cahn M., Myślenice: ślady żydowskiego miasteczka: spacerownik. Myslenice: traces of shtetl life: a town trail, Myślenice 2011.
Drogomir J. P., Polegli w Galicji Zachodniej 1914-1915 (1918): wykazy poległych i zmarłych pochowanych na 400 cmentarzach wojskowych w Galicji Zachodniej, t. 3, Tarnów 2005.
Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego na ziemiach polskich
w latach 1939-1945: województwo krakowskie miejskie, Warszawa 1984.
Siwek A., Myślenice, [w:] Województwo małopolskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana
przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.