Cmentarz żydowski w Miłakowie jest położony w południowej części miasta, po zachodniej stronie ul. Kaszubskiej. Według niepotwierdzonych źródeł cmentarz powstał w 1809 r. na działce na planie zbliżonym do prostokąta o powierzchni 0,20 ha.
Obiekt uległ daleko posuniętej destrukcji. 24 marca 1958 r. władze państwowe wydały decyzję o zamknięciu cmentarza. W latach 80. jego teren został zajęty przez cmentarz komunalny. W karcie ewidencyjnej cmentarza z 1982 r. podano: "Obrys cmentarza nieczytelny, rozplanowanie wewnętrzne nieczytelne. Cmentarz w stanie zdewastowanym, kilka płyt przewróconych. Cmentarz może ulec likwidacji, ponieważ znajduje się na terenie powstającego cmentarza komunalnego". W tym czasie teren był porośnięty gęstą roślinnością, znajdowały się na nim 22 nagrobki: 3 z pierwszej połowy XIX w., 9 z drugiej połowy XIX w., 10 z pierwszej połowy XX wieku.
W 1988 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych. W 1989 r. na fragmencie cmentarza o powierzchni około 1 ara urządzono lapidarium złożone z sześciu stel z piaskowca i lastryko, ustawionych w dwóch rzędach. Granice cmentarza są nieczytelne, przypuszczalnie jego wschodnią część zajął pomnik poświęcony Polakom walczącym za wolność ojczyzny oraz ofiarom katastrofy lotniczej w Smoleńsku, zachodnią - współczesne groby nieżydowskie. Właścicielem cmentarza jest Parafia rzymsko-katolicka p.w. św. Krzyża w Miłakowie.
Spis zachowanych nagrobków na cmentarzu żydowskim w Miłakowie. Oprac. K. Bielawski |
Imię |
Imię hebrajskie |
Imię ojca |
Nazwisko |
Data śmierci |
Informacje dodatkowe |
Elias |
Elijahu |
Jakow |
Espen |
10.02.1863 |
Urodzony 09.01.1802 |
Jonas |
Jehonatan |
Cwi |
Liebermann |
28.04.1885 |
Żył 57 lat. Nagrobek wykonał
S. Goldbaum z Bydgoszczy |
Lewin |
Jehuda Lejb |
Aharon |
Elberg |
02.11.1898 |
Urodzony 31.12.1837,
kohen, żył 52 lata. |
Hirsch |
Cwi |
|
Jacobsohn |
[...].09.1898 |
|
Abraham |
Awraham |
Meir |
Friedlander |
29.01.1909 |
Urodzony 11.03.1822 |
Adele |
Ajdel |
|
Liebermann |
01.04.1888 |
Mąż: Jona. Nazwisko panieńskie Mulisch (odczyt niepewny) |
|
Awraham |
Aharon |
Elberg |
|
Kohen. Nagrobek niezachowany, dane na podstawie Karty cmentarza
z 1982 roku |
Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Piotrowska A., Miłakowo, [w:] Województwo warmińsko-mazurskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Szczepański S., Żydowskie domy modlitwy oraz cmentarze na Warmii i Mazurach - stan obecny (na tle dziejów Żydów
w Prusach Wschodnich i Zachodnich) [online] https://rocznikziemzachodnich.pl/rzz/article/view/165/107
[dostęp: 27.12.2020].
Wielesik M., Karta cmentarza nr 14277, [bmw] 1982.