Cmentarz żydowski w Małogoszczu jest oddalony około 1,12 km na południowy zachód od rynku, znajduje się na wysokości kamieniołomu, po północnej stronie drogi gruntowej łączącej ulice Jędrzejowską i Jarków. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną numer 19 na planie równoległoboku o powierzchni 0,19 ha.

Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana - powstał w pierwszych latach 80. XIX wieku. Wiadomo, że w 1929 r. cmentarz był ogrodzony. Przylegał do niego grunt zakupiony 10 lat wcześniej z przeznaczeniem na powiększenie obszaru grzebalnego. Prawo własności połowy rezerwy cmentarnej przynależało do Szlamy Szwarcbauma - członka zarządu gminy wyznaniowej żydowskiej.

Brak informacji o losach cmentarza w okresie drugiej wojny światowej. Przypuszczalnie w tym czasie rozpoczął się proces jego dewastacji, kontynuowany w następnych dekadach. W dokumentacji Urzędu do Spraw Wyznań z 1952 r. podano, że cmentarz o powierzchni 0,29 ha zachował się "w dobrym stanie", nie jest użytkowany i stanowi hipoteczną własność gminy żydowskiej. 28 lipca 1960 r. Sąd Powiatowy w Jędrzejowie orzekł o przekazaniu cmentarza przez zasiedzenie na rzecz Skarbu Państwa.

Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. Istotnym problemem stała się niepielęgnowana roślinność, znacznie ograniczająca dostęp do obiektu. W obrębie cmentarza zachowało się około 100 nagrobków w formie stel, z których najstarsza upamiętnia Eliakima syna Icchaka Ajzyka zmarłego 27 marca 1882 roku. Najmłodszy, wystawiony po wojnie, nagrobek jest datowany na 1942 rok. Granice cmentarza są czytelne dzięki częściowo zdewastowanemu murowi z kamienia.

Obecnie cmentarzem opiekuje się Stowarzyszenie Lokalni Patrioci, które prowadzi cykliczne prace porządkowe. Spis zachowanych nagrobków jest dostępny na stronie Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich: https://cemetery.jewish.org.pl/list/c_111/ile_0.

Właścicielem cmentarza jest Skarb Państwa. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa świętokrzyskiego, nie posiada wpisów w gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków.

 

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Glińska N., Młynarski Ł., Małogoszcz, [w:] Województwo świętokrzyskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Penkalla A., Żydowskie ślady w województwie kieleckim i radomskim, Radom 1992.
Trznadel-Wawrzykowska M., Cmentarz żydowski w Małogoszczu, (kps, praca magisterska), Kraków 2015.
Urban K., Cmentarze żydowskie, synagogi i domy modlitwy w Polsce w latach 1944-1966 (wybór materiałów) , Kraków 2006.
Zdjęcia: Małgorzata Płoszaj
Kliknij tu, by obejrzeć film video nakręcony na cmentarzu w Małogoszczu