Cmentarz żydowski w Malborku znajduje się w południowo-zachodniej części miasta, po wschodniej stronie ul. 500-lecia (dawnej Stuhmer Weg w dzielnicy Hoppenbruch), zajmuje działki geodezyjne nr 187, 188, 189/1.

Grunt pod cmentarz gmina żydowska w Malborku zakupiła 18 stycznia 1819 r. W 1852 r. powstało bractwo pogrzebowe Chewra Kadisza, działające na podstawie statutu z 21 grudnia 1852 r. W 1876 r. teren cmentarza powiększono.

Na cmentarzu chowano zmarłych z Malborka oraz miejscowości wchodzących w skład miejscowej gminy synagogalnej, m.in. z Gnojewa, Kamienic, Kamionki, Starej Wisły, Szawałdem i Tragaminem. Groby oznaczano macewami wykonanymi z kamienia i drewna.

W trakcie pisania artykułu nie udało się ustalić historii cmentarza po przejęciu władzy w Niemczech przez nazistów. Można zakładać, że w 1939 r. obiekt stał się własnością Zrzeszenia Żydów w Niemczech (niem. Reichsvereinigung der Juden in Deutschland) - stowarzyszenia prawa cywilnego, do którego przynależność pozostałych w Niemczech Żydów była przymusowa, a nazistowskie władze dążyły do sprzedaży cmentarza.

Po 1945 r. część działki zajęły cmentarz żołnierzy radzieckich i cmentarz wojskowy Wspólnoty Brytyjskiej. Zachowane nagrobki zostały skradzione przez niektórych mieszkańców Malborka i okolicznych miejscowości.

W wyniku zniszczeń wszystkie naziemne elementy cmentarza uległy zatarciu, granice obiektu są nieczytelne. Brak ogrodzenia oraz współczesnych form upamiętnienia. Cmentarz nie jest wpisany do rejestru zabytków województwa pomorskiego. W 2007 r. miejscowy regionalista Tomasz Agejczyk odnalazł i zabezpieczył fragment steli z piaskowca.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Babnis K., Malbork , [w:] Województwo pomorskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa , red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Kukowski T., Świat, który minął... Malborska Gmina Synagogalna 1814-1938 w źródłach archiwalnych , Malbork - Pruszcz Gdański 2015.
Zdjęcia: Tomasz Agejczyk, Jacek Kmieć

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe jest wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.