Cmentarz żydowski w Lipnie położony jest przy ul. Sierakowskiego. Pierwsze znane nam wzmianki o istnieniu w tej miejscowości nekropolii wyznania mojżeszowego pochodzą z 1736 roku. Niewykluczone, że cmentarz znajdował się przez cały czas w tym samym miejscu. Warto dodać, że w Dziale Dokumentacji Zabytków Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie przechowywana jest fotokopia planu z 1830 roku, na którym zaznaczono dwa cmentarze żydowskie. Pierwszy z nich - określony na mapie jako "dawniejszy" - miał znajdować się przy ul. Ceres, obecnej ul. Sierakowskiego. Na południowy zachód od niego nakreślono "plac na cmentarz żydowski wzięty, poliniowany a, b, c, d, w gruntach Woytostwa leżący, łącznie z drogą do tegoż cmentarza prowadzącą". Potwierdzenia funkcjonowania tej nekropolii nie udało nam się znaleźć w żadnym innym dokumencie. Być może wspomniana mapa została sporządzona w związku z planami organizacji nowego miejsca pochówku, których nigdy nie udało się zrealizować. Również porównanie obrysu działki cmentarza z planu z 1830 roku oraz z wojskowej mapy okolic Lipna z 1935 roku, pozwala przypuszczać, że teren nekropolii przy ul. Sierakowskiego został z czasem poszerzony.

Nekropolia została zniszczona z polecenia Niemców w 1939 roku. Rozebrano wówczas ogrodzenie, a pomniki nagrobne wykorzystano do utwardzania chodników. W pierwszych latach po wyzwoleniu cmentarz był wykorzystywany jako pastwisko. Starsi mieszkańcy pamiętają jeszcze kości, na jakie natrafiano tu po wojnie. W 1953 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Lipnie przeznaczyło plac cmentarny na budowę Powiatowej Lecznicy Zwierząt. Decyzja ta została podjęta bez zachowania odpowiednich procedur prawnych. Dopiero dwa lata później, w poufnym piśmie do Wydziału do Spraw Wyznań w Bydgoszczy, lokalne władze zwróciły się o formalne zamknięcie cmentarza. Obecnie - według informacji uzyskanych od naszych lokalnych informatorów - w miejscu cmentarza znajduje się punkt weterynaryjny, budynek starostwa oraz parking.

tekst: K. Bielawski
zdjęcie: Sławomir Topolewski
Polecamy odwiedzenie poniższych stron internetowych:
We remember Jewish Lipno!
Księga Pamięci Lipna (oryginał)
Księga Pamięci Lipna (tłumaczenie na jęz. angielski)
Lipno - Encyclopedia of Jewish Communities in Poland