Cmentarz żydowski w Łaskarzewie Jewish cemetery in Łaskarzew

Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych

strona główna

warto wiedzieć

ŁASKARZEW
Cmentarz żydowski w Łaskarzewie jest położony około 900 m na północ od rynku, przy obecnej ul. Biskupa Łaskarza. W okresie międzywojennym cmentarz znajdował się poza terenem zabudowanym, na skraju lasu. Data założenia cmentarza nie jest znana. Prawdopodobnie powstał w XIX wieku. Obiekt został zdewastowany. Usunięto z niego wszystkie nagrobki i rozebrano ogrodzenie. Przez cmentarz przeprowadzono ulicę, część prawdopodobnie zabudowano. W 1986 r. z inicjatywy Zygmunta Warszawera, przy wsparciu Rady Narodowej Miasta i Gminy w Łaskarzewie, fragment cmentarza został ogrodzony. Na jego terenie ustawiono kilka nagrobków, przywiezionych z Sobieni-Jezior oraz wzniesiono pomnik poświęcony Żydom z Łaskarzewa zamordowanym podczas II wojny światowej.

Cmentarz jest otoczony niewysokim, betonowym murem . Na lewym filarze bramy widnieje metalowa tablica z napisem: "Cmentarz żydowski w Łaskarzewie, założony w drugiej połowie XIX wieku, odbudowany przez władze [nieczytelne] m. Łaskarzewa. Cmentarz czynny dla celów grzebalnych". Na wprost bramy znajduje się pomnik ofiar Zagłady. Na kamiennym bloku umieszczono lastrykową płytę z napisem o treści: "Aby moja głowa była wodą, a oczy źródłem łez. Będę płakał dniem i nocą nad poległymi mojego narodu. Jeremiasz 8/23. Izraelitom z Łaskarzewa i Sobolewa bestialsko zamordowanym w latach Zagłady 1939-1945. Wiekuisty pojmij tą straszliwą zbrodnię. Wieczna sława i wieczny pokój świętym duszom. Ufundował Warszawer Zygmunt przy pomocy Franciszka Kopika".
Zygmunt Warszawer o cmentarzu w Łaskarzewie. Fragmenty wywiadu przeprowadzonego 4 czerwca 1996 r. przez Joannę Sobolewską-Pyz. "Po wojnie to wyglądało, że nic nie było znać (...). Wszystko było skasowane. Nic nie istniało. Tylko ja dopiero ogrodziłem (...). Te groby co są, te groby, ale nie było żadne znaki, tylko chciałem, żeby była jakaś pamiątka, jak kiedyś wyglądały te żydowskie pomniki. To pojechałem do Sobieni-Jeziory i proboszcz mi powiedział, że u niego leżą te pomniki na ziemię i on mnie pomógł i wyjął kilka tych pomników i żeby było jako ozdoba, dawniejsze pomniki i stoją w Łaskarzewie na cmentarzu (...). A ten duży pomnik to ja postawiłem za swoje pieniędzy (...). Ale było wyraźniejsze, a teraz się zrobiło coś niewyraźne (...). Zaraz po wojnie, jak tylko zarobiłem parę złotych, to postawiłem ten pomnik, żeby nie rozebrali ten plac (...). On [Franciszek Kopik] mnie pomógł przywieźć te kamieni. Ja mu zapłaciłem, ale on mnie pomógł. Przywiózł mi cyment, przywiózł mi to wszystko. Ja mu zapłaciłem, ale pomógł". Źródło: USC Shoah Foundation Institute, Visual History Archive, sygn. 15795.
Cmentarz ulega dalszej, postępującej dewastacji. Teren jest zaśmiecony, porastają go zarośla. Oderwano jedną z tablic na pomniku ofiar Zagłady. Znikła żelazna brama wejściowa, a z ogrodzenia w kilku miejscach skradziono metalowe gwiazdy Dawida. Tablica informacyjna przy wejściu jest odrapana. Pożądane jest przeprowadzanie cyklicznych prac porządkowych. Spis zachowanych nagrobków jest dostępny na stronie Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich: https://cemetery.jewish.org.pl/list/c_12 tekst & zdjęcia: K. Bielawski współpraca: A. Kulpa, E. Nachmany-Gafni


Pesa Rojze córka Chaima Dawida	Gitel córka Barucha Cwi Alberta, lat 26	Zmarła(-y) o nazwisku Finkilsztejn	Nazwisko nieczytelne zm. w 1907 r.

Chaja Estera córka Beniamina Jehudy, żona Chaima Kernbajsera z Warszawy, zm. w 1910 r.	Rywka córka Cwi Abrahama, zm. w 1905 r.	Natan Dawid syn Gedalii Aharona, zm. w 1901 r.	Kejle Towa córka Awrahama Jakowa
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Łaskarzewa i ich cmentarzu. Czekamy też na relacje osób, które pamiętają ten cmentarz z okresu przed II wojną światową.

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.

strona główna

warto wiedzieć