| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| KROŚNIEWICE | |
Cmentarz żydowski w Krośniewicach znajduje się około 1 km od na północny zachód od centrum miejscowości, w pobliżu posesji przy ul. Poznańskiej 19, około 130 m na północ od ul. Poznańskiej. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną nr 100204 4.0001.915, na planie prostokąta, o powierzchni 7713 m kw. Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana. Z pewnością istniał już w 1846 r. - w tym roku w etacie okręgu bóżniczego w Krośniewicach wzmiankowano dochody z pokładnego w kwocie 4 rubli. |
|
 |
|
| Członkowie rodziny przy grobie Chany Fajgi Hament (Chomąt?) na cmentarzu żydowskim w Krośniewicach. Fotografia z kolekcji Ellyn Hament |
|
Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji w czasie wojny oraz w kolejnych dekadach. 25 września 1965 r. Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Krośniewicach przyjęło uchwałę w sprawie zamknięcia cmentarza. We wniosku podpisanym przez Sekretarza Gromadzkiego Antoniego Tomczaka podano (pisownia oryginalna): "Na terenie Gromady Krośniewice na gruntach P.G,R. Błonie znajduje się cmentarz grzebalny byłej gminy żydowskiej, który z uwagi na pełne zlikwidowanie go przez okupanta niemców od 1942 r. jest już całkowicie nie czynny. Niemcy w 1942 r,. rozebrali wszelkie rodzaju pomniki pozakładali chodniki w m. Krośniewice i do 1944 r. cmentarz ten był uprawiany przez niemców; to jest byłego burmistrza niemieckiego m. Krośniewice. Poza tym rozgrodzono go gdzie obecnie stanowi pole nie uprawiane zarośnięte chwastami i różnego rodzaju trawami. Cmentarz powyższy składa się z części grzebalnej o pow. 0,87 ha, drogi o pow. 0,11 ha oraz gruntów ornych 0,52 ha, które to grunty w raz z cmentarzem użytkuje Ob. Sz[....] Józef mieszkaniec miasta Krośniewice pracownik poczty. |
|
 |
|
| Plan dołączony do uchwały o zamknięciu cmentarza żydowskiego w Krośniewicach | |
Użytkowanie tych gruntów nastąpiło w porozumieniu z pełnomocnikiem żydowskim który powierzył mu zarazem opiekę i nadzór nad częścią grzebalną cmentarza, stanowiącą pow. 0,87 ha. Likwidacja powyższego cmentarza wiąże się również i z tym, że P.G.R. Błonie ma poważnie zepsute pole i nie może w prawidłowy sposób pracować przy wykonywaniu orek czy siewów ponieważ cmentarz ten stanowi koło jajkowate i znajduje się w głębi pola połączonego drogą od autostrady Krośniewice - Kłodawa. Przy drodze prowadzącej do cmentarza z prawej strony znajdują się grunta orne o pow. 0,52 ha a użytkowane pod uprawy rolnicze, Teren cmentarza grzebalnego który zatracił charakter grzebalny jest nie uprawiany a stanowi odłóg leżący bezczynnie. Z uwagi również na brak ludności żydowskiej w m. Krośniewice i pobliskich okolic nie zachodzi żadna potrzeba go utrzymywania jako cmentarza". W latach 80. cmentarzem interesował się Jerzy Dunin-Borkowski, dyrektor Muzeum w Krośniewicach. W liście wysłanym 2 czerwca 1983 r. do Żydowskiego Instytutu Historycznego pisał: "Od wielu lat nurtuje mnie myśl, aby opuszczony i zaniedbany teren cmentarza żydowskiego w Krośniewicach, usytuowany wspaniale, bo niecałe sto metrów od ważnej trasy Warszawa - Poznań (E-8) w jakiś sposób uporządkować, a nawet wystawić na nim widoczny znak martyrologii (najlepiej jakiś strzelisty, widoczny z dala obelisk). W tej chwili teren cmentarza jest zarośnięty krzewami, ale jego granice są dobrze widoczne. Przy okazji zaznaczę, że bezinteresownie wziąłbym ten zabytek pod swoją opiekę. [....] Ocaliłem też ok. 10 kamieni nagrobkowych już po zakończeniu wojny". O zachowanie cmentarza zabiegał również Józef Jędrzejczak, który zabezpieczył dwie macewy, a pod koniec lat 80. doprowadził do budowy mostku i drogi do cmentarza. W tym czasie kilka innych nagrobków znajdowało się w miejscowym muzeum. W 1999 r. mieszkający w Izraelu Abraham Levy doprowadził do budowy lapidarium z fragmentami odnalezionych macew. W 2014 r. z inicjatywy Sola Rosenkranza, przy zaangażowaniu Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego oraz US Commission for the Preservation of the America's Heritage Abroad, cmentarz uporządkowano i ogrodzono. Przy bramie umieszczono tablicę upamiętniającą krośniewickich Żydów. Uroczystość odsłonięcia tablicy odbyła się w dniu 21.08.2014 r. W 2015 r. wykonano drogę dojazdową. Prace sfinansowano z funduszy Sola Rosenkranza oraz jego rodziny. W 2017 r. Muzeum im. Jerzego Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach przeprowadziło akcję sprzątania cmentarza, do której włączyły się miejscowe władze oraz uczniowie. Tekst: Krzysztof Bielawski |
|
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. |
|
 |
|
| Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |