Cmentarz żydowski w Kobylej Górze znajduje się około 700 m na północny zachód od centrum miejscowości, na wzniesieniu w rozwidleniu ul. Konopnickiej i Przerwy-Tetmajera. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną nr 301804 2.0004.851 w kształcie zbliżonym do prostokąta, o powierzchni 1816 m kw.

Cmentarz został założony w 1803 r., w 1866 r. wzniesiono przy nim dom przedpogrzebowy. Wiadomo, że przed drugą wojną światową teren był ogrodzony murem z cegły.

Obiekt uległ dewastacji w latach drugiej wojny światowej oraz w okresie powojennym. W latach 1992-1993 około 40 rozrzuconych nagrobków zebrano w jednym miejscu i osadzono w betonowej wylewce. W centralnej części lapidarium ustawiono pionową płytę z piaskowca z napisem: "Żydom polskim przez pamięć wspólnej niedoli. Społeczeństwo. 1992".

Jedynie kilka macew umieszczonych w lapidarium można uznać za zachowane w całości. Pozostałe to nagrobki o różnym stopniu uszkodzenia, niektóre jedynie w postaci naczółków. Część inskrypcji została zasłonięta w wyniku osadzenia macew w betonowej podstawie. Nagrobki to pionowe stele w kształcie prostokąta, zwieńczone trójkątnie oraz różnymi typami łuków (odcinkowymi nadwieszanymi, podkowiastymi i in.). Na dekorację nagrobków składają się elementy architektoniczne (m.in. gzymsy), motywy antropomorficzne (przedstawienia dłoni w geście błogosławienia kapłańskiego oraz dłoni wrzucającej monetę do skarbonki), motywy roślinne (złamane drzewo, zerwane maki, gałązki z liśćmi) oraz różne elementy geometryczne. Pierwotnie przynajmniej niektóre macewy były ozdabiane polichromiami - świadczą o tym szczątkowe ślady malatury na nagrobku Louisa Pakuly. Jako materiał do wykonania nagrobków stosowano przede wszystkim drobnoziarnisty piaskowiec. Na uwagę zasługuje stela Marie Altman (zm. w 1931 r.), złożona z betonowej obudowy i tablicy inskrypcyjnej z masy bitumicznej. Oprócz macew umieszczonych w lapidarium, na terenie cmentarza znajduje się kilkanaście betonowych i piaskowcowych cokołów po wyłamanych nagrobkach. Na kilku pomnikach wyryto sygnatury zakładów kamieniarskich, m.in. Hoffmanna z Sycowa i Kępna.

Inskrypcje wykonane są w językach hebrajskim i niemieckim, z dominacją języka hebrajskiego. Na niektórych macewach w ich dolnej partii znajdują się informacje (m.in. urzędowe imię i nazwisko, nazwisko rodowe, miejscowość pochodzenia, data urodzenia według kalendarza gregoriańskiego, data zgonu) w języku niemieckim. Można przypuszczać, że część macew z inskrypcjami wyłącznie w jęz. hebrajskim była ustawiona na cokołach, na których wyryto napisy w języku niemieckim.

W 2017 r. autor niniejszego artykułu wykonał spis zachowanych nagrobków (dostępny na stronie www.kirkuty.xip.pl/kobyla_gora_matzevot.xls). Najstarsza zidentyfikowana macewa upamiętnia Jeszaję syna Icchaka Ajzyka, zmarłego 22 kwietnia 1832 r., najmłodsza - Louisa Pakulę (Eliezera syna Awrahama), zmarłego 21 czerwca 1934 roku.

Cmentarz znajduje się na terenie zalesionym, w pobliżu ośrodków wypoczynkowych. Brak ogrodzenia, granice cmentarza są nieczytelne.

Pożądane byłoby: wyznaczenie i oznakowanie granic cmentarza, umieszczenie na nim tablicy informacyjnej, oznaczenie drogi do cmentarza, podjęcie działań na rzecz odzyskania kolejnych nagrobków.

tekst: K. Bielawski