Cmentarz żydowski w Kętrzynie, Jewish cemetery in Ketrzyn Rastenburg, Judischer Friedhof Rastenburg

Cmentarz żydowski w Kętrzynie został założony w 1816 r. we wschodniej części miasta, w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza ewangelickiego, na zboczu wzniesienia, przy obecnym placu Słowiańskim. Cmentarz zajmował działkę na planie zbliżonym do trapezu, o powierzchni około 0,5 ha.

Brak bliższych informacji o historii cmentarza. Organizacją pochówków zajmowało się bractwo Chewra Kadisza - Związek Pogrzebowy i Dobroczynny, założone w 1888 r. Do jego statutowych celów należała także opieka nad przyjezdnymi Żydami. Na początku lat 30. XX w. prezesem bractwa był Alfred Lewin, zamieszkały przy Neuer Markt.

Lokalizacja cmentarza żydowskiego w Kętrzynie na planie miasta z 1929 roku

Lokalizacja cmentarza na planie z 1929 r. (źródło: www.jewsineastprussia.de)

Obiekt uległ destrukcji. W latach PRL teren zajęły cmentarz komunalny, zakład kamieniarski, zajezdnia autobusowa i Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej w Kętrzynie. Podczas robót ziemnych w 1970 r. doszło do rozkopania grobów. Poza szczątkowo zachowanym starodrzewem, wszelkie naziemne ślady cmentarza uległy zatarciu. W październiku 2014 r. na murze cmentarza komunalnego umieszczono tablicę upamiętniającą cmentarz żydowski.

W zbiorach Muzeum im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Kętrzynie znajduje się fragment piaskowcowej macewy, znaleziony w 1995 r. przy Stawie Miejskim.

Cmentarz jest wpisany do Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków.

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Korowaj T., Karta cmentarza nr 14266 [bmw] 1996.
Płoski A., Kętrzyn, [w:] Województwo warmińsko-mazurskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Schlesinger B., Fuehrer durch die juedische Gemeindeverwaltung und Wohlfahrtspflege in Deutschland 1932-33,
Berlin - Charlottenburg 1933.
Szczepański S., Żydowskie domy modlitwy oraz cmentarze na Warmii i Mazurach - stan obecny (na tle dziejów w Prusach Wschodnich i Zachodnich, [w:] "Rocznik Ziem Zachodnich" 2017, nr 1.

Zajezdnia autobusowa na cmentarzu żydowskim w Kętrzynie

foto: Michael Leiserowitz - www.jewsineastprussia.org

Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.

Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.