Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
JASIONÓWKA

W Jasionówce funkcjonowały dwa cmentarze żydowskie. Najstarszy z nich założono około 1750 roku na mocy przywileju wydanego w 1731 r. przez biskupa wileńskiego. Nekropolia ta znajdowała się w centrum miejscowości, przy dawnej ul. Bóżniczej, obecnej ul. Szkolnej, na działce geodezyjnej o numerze 170/14, w pobliżu mykwy i dwóch synagog. Lokowanie nekropolii przy kompleksie budynków kahalnych w przeszłości zdarzało się dość często - podobnie postąpiono między innymi w Chmielniku i Krakowie. Ten cmentarz został doszczętnie zniszczony, a po wojnie zaanektowany na podwórze gospodarskie. Jak pisze nasz lokalny korespondent: "Macewy na polecenie amtskomisarza Ebhara Weibhlicha wykorzystano do układania krawężników. Prace wykonywali przymuszeni do tego Polacy. Po wojnie z macew wybudowano kwietnik. Nagrobki z kwietnika w końcu lat siedemdziesiątych lub na początku lat osiemdziesiątych przeniesiono na cmentarz. Około 1990 r. dołączyły do nich macewy znajdujące się na terenie szkoły". Dziś na stary cmentarz można dostać się przez prywatną posesję. Jego niewielki obszar o powierzchni ok. 8 arów nie jest zagospodarowany i zarasta krzakami. Trawa jest koszona. Na jego terenie nie ma żadnych macew.

Teren starego cmentarza żydowskiego w Jasionówce (zdjęcie: Adam Karabowicz)

Zapewne w wyniku całkowitego zapełnienia najstarszej nekropolii oraz ze względów sanitarnych, w 1800 roku powstał nowy cmentarz, zlokalizowany na północ od miejscowości, około dwustu metrów po prawej stronie drogi w kierunku Słomianki, nadziałce oznaczonej numerem 613.

Podczas II wojny światowej na cmentarzu grzebano ofiary Zagłady. Jedno z takich zdarzeń opisuje Pesa Szuster-Rozenblum w swych zeznaniach, złożonych w 1945 r. przed Wojewódzką Żydowską Komisją Historyczną: "Zdarzyło się we wsi Kamionka na kolonii u chłopa K[...], że przyjął on dziewięcioro Żydów, po czym pojechał do Jasionówki, by sprowadzić żandarmerię. Żydzi zostali zastrzeleni. Jedna dziewczyna Bejlke Goldfarb, była tylko ranna, wstrzymała oddech i nikt tego nie zauważył. Żandarmi odjeżdżając rozkazali przewieźć Żydów na cmentarz w Jasionówce. Chrześcijanie zaczęli wkrótce ściągać z nich rzeczy, nawet bieliznę, potem ciała przewieziono na cmentarz, zrzucono z fury. Kiedy woźnica odjechał, Bejlke Goldfarb uciekła".

Do dziś na powierzchni 1,18 ha zachowało się około czterystu nagrobków, wykonanych w większości z kamieni granitowych, o prostej czcionce, z nielicznymi płaskorzeźbami. Najstarsze macewy pochodzą z pierwszej połowy XIX wieku. Niektore pomniki są dziełem miejscowego chrześcijańskiego kamieniarza, Władysława Olszewskiego. Mimo zniszczeń wciąż czytelny jest rzędowy układ grobów. Konieczne jest wykonanie prac porządkowych i inwentaryzacyjnych.


tekst: K. Bielawski
Położenie starego cmentarza wg wskazań GPS: N53.39 422 E23.03 623
Położenie nowego cmentarza wg wskazań GPS: N53 24 217' E23 02 465

foto: Adam Kiermut foto: Adam Kiermut foto: Adam Kiermut foto: Adam Kiermut
foto: Adam Karabowicz foto: Adam Karabowicz foto: Adam Karabowicz foto: Adam Karabowicz
Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Jasionówki i ich cmentarzach.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają te cmentarze z okresu przed II wojną światową.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas