Cmentarz żydowski w Izbicy Kujawskiej zlokalizowany jest na wzgórzu u zbiegu obecnych ulic Augustowskiej i Polnej. Data założenia nekropolii nie jest znana. Prawdopodobnie cmentarz istniał już pod koniec XVIII wieku. Świadczą o tym zachowane materiały archiwalne, między innymi przywilej wydany Żydom przez Kacpra Skarbka w dniu 26 czerwca 1796 r., w którym zobowiązano gminę żydowską do opieki nad cmentarzem, na który "plac dawno wyznaczony jest". Wiadomo, że w 1826 roku "plac na Kierchol" zajmował: "sto sześćdziesiąt dwa prętów kwadratowych polskiej miary powierzchniej oraz i z ogrodu morgę magdeburskiej miary, trzymającego dla stróża dozorującego Kierchol wyznaczone". Łącznie powierzchnia cmentarza i posesji dozorcy obejmowała 5576,45 m 2.

O tym jak wyglądało to miejsce przed wojną wiemy dzięki zachowanym archiwalnym zdjęciom. Cmentarz położony był na wzgórzu, w sąsiedztwie kilku wiatraków. Pochówków dokonywano zapewne rzędowo, a nagrobki stały na zboczu wzniesienia. Dominowały tradycyjne macewy, zdobione polichromiami. Nad przynajmniej jednym z grobów stała kolumna z czarnego granitu lub marmuru na profilowanej bazie, z białymi tablicami inskrypcyjnymi.

W wyniku zniszczeń dziś na terenie cmentarza nie ma żadnych nagrobków. Macewy lub ich fragmenty można odnaleźć na terenie miejscowości. Jedną z takich macew odkryli w 1992 r. uczestnicy pleneru fotograficznego. Adam Susid na łamach "Słowa Żydowskiego - Dos Jidisze Wort" (nr. 16-17/92) tak pisał o tym znalezisku: "Część żydowskich nagrobków posłużyła w czasie okupacji do wybrukowania placu lub jako podmurówki domów mieszkalnych, obór i chlewów. Chłopi budowali z nich podproża lub trzymali w obejściach jako przydatny do celów gospodarskich materiał. Pewnego dnia otrzymaliśmy poufną informację, że jeden z mieszkańców Izbicy Kujawskiej ma ukrytą na podwórzu macewę z miejscowego cmentarza. (....) Pod ułożonymi wzdłuż ściany deskami zauważyliśmy kamienną płytę. Podnieśliśmy deski i wyciągnęliśmy spod nich piękną, barwioną macewę z początku XX wieku. To nie moja - pospieszył z wyjaśnieniem właściciel obejścia - Przyniósł ją mój kolega i prosił, by zrobić z niej koło szlifierskie".

tekst: K. Bielawski
zdjęcia: Sławomir Topolewski
Bibliografia:
T. Kawski Tomasz Kawski "Gminy żydowskie pogranicza Wielkopolski,
Mazowsza i Pomorza w latach 1918-1942"
K. Dorcz "Żydzi w Izbicy Kujawskiej w świetle akt podworskich (1792-1870)",
w: "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, T. 22, "Kujawy i Ziemia Dobrzyńska w czasach nowożytnych", 2007 r.
P. Nowicki "Ludność żydowska w Izbicy Kujawskiej w okresie międzywojennym (1918-1939)
P. Nowicki "Materiały do dziejów cmentarza żydowskiego w Izbicy Kujawskiej (do 1942 r.)" w: "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie" t. 24: Kujawy wschodnie i ziemia dobrzyńska
w okresie dwudziestolecia międzywojennego 1918-1939 , Włocławek 2009 (opracowanie dostępne w serwisie Kirkuty)