INOW£ÓDZ |
Dzia³ po¶wiêcony Inow³odzowi
powsta³ dziêki wsparciu
udzielonemu przez Hermana Storicka z USA |
Cmentarz ¿ydowski w Inow³odzu powsta³ prawdopodobnie w pierwszej po³owie XIX wieku, na dzia³ce po³o¿onej oko³o 1 km na zachód od miasta, oko³o 300 metrów na pó³noc od drogi do Spa³y. Obecnie jego teren znajduje siê pomiêdzy wyrobiskami kopalni chalcedonitu. Doj¶cie od strony ul. Spalskiej jest oznakowane drogowskazem.
W wyniku zniszczeñ do dzi¶ na cmentarzu przetrwa³y 53 nagrobki w ró¿nym stanie zachowania. Najstarsza zidentyfikowana macewa upamiêtnia Izraela syna Dawida, zmar³ego 17 lipca 1831 r. Wiêkszo¶æ p³yty le¿y na ziemi, jedynie nieliczne tkwi± w pozycji pionowej. Zachowane nagrobki to typowe macewy, wykonane z piaskowca, z epitafiami sporz±dzonymi wy³±cznie w jêzyku hebrajskim. Pó³koliste zwieñczenia p³yt zdobi± p³askorze¼bione motywy, charakterystyczne dla ¿ydowskiej sztuki nagrobnej: ¶wiece i skarbony (macewy Elki córki Kalmana, Malki Orbach, Sary córki Jecheskiela, Racheli Motyl córki Jehudy), lwy, szafy z ksiêgami, rêka wrzucaj±ca monetê do skarbony (macewa Icchaka syna Jakowa Aharona), ptaki (personalia nieczytelne), korona (macewa Mordechaja Zewa syna Chaima Mosze), d³onie w ge¶cie b³ogos³awienia (personalia nieczytelne), ptaki (macewa Lei córki Jecheskiela ha-Lewi. Na macewach wystêpuj± te¿ dekoracje o motywach geometrycznych i florystycznych. Na cmentarzu mo¿na odnale¼æ betonowo-ceglane obramowania zniszczonych grobów oraz rozkopane mogi³y ziemne. Granice nekropolii s± nieczytelne. Teren jest nieogrodzony, poro¶niêty lasem z przewag± sosny. Brak za¶miecenia. Na nagrobkach liczne kamyki i znicze.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W 1996 r. Benjamin Yaari i Micha³ Rze¼nik wykonali spis 28 macew z Inow³odza. Powsta³y w wyniku ich prac spis personaliów zmar³ych zamieszczono na stronie http://www.zchor.org/inowlodz/inowlodz.htm. We wrze¶niu 2012 r. autor niniejszego tekstu we wspó³pracy z Ziomkostwem ¯ydów Kutnowskich zinwentaryzowa³ 52 nagrobki. Wyniki tej inwentaryzacji publikujemy poni¿ej. Dodatkowo spis zachowanych macew w pliku Excel mo¿na pobraæ klikaj±c tutaj.
tekst & zdjêcia: K. Bielawski
|
|
Ela Framholz córka Kalmana
zm. 23.02.1928 (2 menachem aw 5688)
|
|
Towa córka Jehudy Kohena
zm. ? menachem aw 5654 |
|
Bajla Doner córka Aharona Jakowa Kohena
zm. 08.03.1930 (21 adar 5694)
w wieku
71 lat |
|
Malka Orbach |
|
[...] syn Szmuela Jony Kohena
zm. 14.041927 (12 nisan 5687)
|
|
Lejba [..]ener |
|
Ester Bracha córka Icchaka |
|
Zew syn Jechiela Ozera
zm. 28.07.1914 (5 menachem aw 5674) |
|
[...]
zm. 22.04.1909 (1 ijar 5669) |
|
[...] syn/córka Chaima Mosze
zm. 20.04.1915 (6 ijar 5675)
|
|
Szlomo Natan syn Majera Noacha |
|
[...] |
|
Sara córka Jechezkiela
zm. 04.02.1914 (?) (8 szewat (?) 5674) |
|
Dwora córka Jehudy |
|
[...] córka Cwi
zm. 24.10.1934 (15 marcheszwan 5695) |
|
Rachel Motyl córka Jehudy, ¿ona Dawida,
zm. 04.03.1937 (21 adar 5697) w wieku 36 lat |
|
Icchak syn Jakowa Aharona |
|
[...] |
|
[...] |
|
Chana córka Hirsza (?)
zm. 03.05.1938 (2 ijar 5698) |
|
Icchak Perec syn Mosze Jehudy
zm. 21.08.1879 (2 Elul 5639)
|
|
Mariem córka Rubena (?), ¿ona Dawida Kohena
zm. 15 kislew (?)
|
|
Chaim [...] |
|
Mosze Aharon syn Majera Jechiela
zm. 24.04.1908
(23 nisan 5668) |
|
Mordechaj Zew syn Chaima Mosze
zm. 03.01.1898 (9 tewet 5658)
|
|
Mordechaj Nisen syn Majera
zm. 27.07.1909 (9 menachem aw 5669)
z B³aszek
|
|
Mosze syn Nachuma |
|
Chaja Sara Doner |
|
[...]
nagrobek kobiety
|
|
Chaim Dawid syn Izraela ha-Lewi |
|
[...] syn/córka Szmuela
zm. 17.02.1888 (5 adar 5648) |
|
Awraham Icchak syn Zewa
zm. w ¶wiêto Simchat Tora (?) |
|
Szlomo syn Jozefa Eliezera |
|
[...] |
|
Hinda Rozencwajg |
|
Jerachamiel Bigelajzen |
|
Chana Bejla córka Awrahama Icchaka |
|
[...]
zm. 27.03.1929 (15 adar 2 5689) |
|
Jechezkiel (prawdopodobnie imiê ojca)
zm. 02.04.1892 (5 nisan 5652) |
|
Eliezer Aleksander Wajnberg syn Jakowa Mosze
zm. 09.07.1909 (20 tamuz 5669) |
|
Jakow syn Zewa
zm. 07.12.1831 (3 tewet 5592)
|
|
[...]
mê¿czyzna, zmar³ 1 szewat (?) w wieku 62 lat |
|
Izrael syn Dawida
zm. 17.07.1831 (7 aw 5591)
|
|
[...] Frenkel (?)
zm. 21.06.1911 (25 siwan 5671) |
|
[...]
zm. 25.08.1909 (8 elul 5669) |
|
[....] |
|
Rachela córka [...]
zm. 05.12.1881 (13 kislew 5642) w m³odym wieku |
|
Lea córka Jezechiela ha-Lewi
zm. w m³odym wieku |
|
[....] |
|
Rachel córka Eliachu
zm. 20.06.1896 (15 szewat 5656) |
|
Frymet córka Jerachmiela |
|
[....] |
|
Eli syn Cwi
zm. 28.02.1887 (4 adar I 5647) |
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wygl±dzie przed wojn± i po jej zakoñczeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajduj±cych siê poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecjê. |
|
Teksty i zdjêcia s± chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materia³ów mo¿liwe wy³±cznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |