Cmentarz żydowski w Grójcu jest położony około 750 m na południowy zachód od centrum miasta, między ulicami Mogielnicką i Wilczogórską, na działce o nieregularnym kształcie i powierzchni około 2 ha, w sąsiedztwie cmentarza katolickiego.

Cmentarz został założony około 1794 r., wraz z ukonstytuowaniem się grójeckiego kahału. W 1847 r. teren cmentarza rozszerzono, dokupując przylegającą działkę.

W 1948 r. na cmentarzu złożono ekshumowane zwłoki Żydów, zamordowanych przez Niemców 14 lipca 1943 r. w okolicach Góry Kalwarii.

Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. Podczas drugiej wojny światowej część macew na polecenie Niemców użyto do utwardzenia drogi prowadzącej do dworku starosty Wernera Zimmermanna w Kobylinie. W latach PRL na cmentarzu urządzono strzelnicę. W Karcie cmentarza z 1985 r. zapisano: "Obiekt zrujnowany, zarośnięty trawą, [...] nie jest traktowany jako cmentarz, funkcjonuje jako pastwisko i wysypisko śmieci. [...] Odnaleziono jedynie fragmenty 28 nagrobków oraz pomnik Żydów pomordowanych w Chynowie". W wyniku zniszczeń do dziś zachowały się nieliczne nagrobki, w tym kilkadziesiąt macew, przewiezionych na cmentarz w 2019 r. z prywatnej posesji. Północna część działki jest porośnięta gęstymi krzewami.

W 2002 r. na cmentarzu ustawiono stylizowany na macewę pomnik poświęcony pamięci ofiar Zagłady, ufundowany kilka lat temu przez Mosze Kielmanzona, z napisami w języku hebrajskim ("Pamięci świętych. Okrutności lat 5699-5705. Ojciec mój Jakow syn Eliasza. Matka moja Chaja Sara córka Mordechaja Łęga. Siostra moja Bina. Bracia moi Henoch Heniek i Józef Chaim Kielmanzon. Rodziny Łęga Holckener. Święty kahał w Grójcu, mężów, niewiast i niemowląt. Od ich pozostałego syna Mosze Meira Kielmanzona i jego rodziny w Izraelu. Słowa pożegnalne ze łzami w oczach: Główna rzecz to strzec Szabatu i wiedzy, reszta przyjdzie sama") oraz polskim ("O ziemio! Nie zakrywaj mej krwi i niech nic nie tłumi mego krzyku. I rzekł: Cóżeś uczynił? Głos krwi twego brata krzyczy do mnie z ziemi. Na pamięć zamordowanych mężów, niewiast i niemowląt gmin żydowskich w Grójcu i całym kraju. O Ty wstaniesz i zmiłujesz się nad Syjonem").

W latach 2003-2004 Fundacja Rodziny Nissenbaumów we współpracy z Komitetem Ziomków Grójeckich reprezentowanym przez Mosze Meira Kielmanzona uporządkowała cmentarz, wykonała bramę wjazdową i furtkę oraz część ogrodzenia o długości 230 metrów.

W 1989 roku cmentarz został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (wpis nr 407/A/89 z 08.05.1989). Wejście jest możliwe przez niezamykaną furtkę od strony ul. Mogielnickiej.

tekst & zdjęcia: K. Bielawski
Źródło:
Łygaś W., Zestawienie cmentarzy ogrodzonych przez Fundację Rodziny Nissenbaumów w latach 1985-2020,
[kps] Warszawa 2020.
Megilat Grice, red. I.B. Alterman, Tel Aviv 1955.
Penkalla A., Karta cmentarza nr 10279, [bmw] 1985.
Żydzi w Grójeckiem. Słownik: historia, kultura, gospodarka, red. Z. Szeląg, Grójec 2007.