Gmina żydowska w Gołdapi posiadała dwa cmentarze. Najstarszy z nich założono na początku XIX w. przy Darkehmer Chaussee, obecnej ul. Cmentarnej, na działce o przybliżonej powierzchni 0,1 ha. Niewielkie rozmiary cmentarza spowodowały, że prawdopodobnie w pierwszych latach XX w. zaszła konieczność zorganizowania kolejnego miejsca pochówku. Nowy cmentarz powstał około 200 dalej, pomiędzy Darkehmer Chaussee a linią kolejową, w bezpośrednim sąsiedztwie cmentarza ewangelickiego.

Oba cmentarze uległy dewastacji w okresie drugiej wojny światowej oraz w latach późniejszych. Na starym cmentarzu do dziś przetrwało kilkadziesiąt nagrobków lub ich fragmentów. Na podstawie dostarczonego materiału ikonograficznego udało się odczytać dane osobowe niektórych zmarłych: Davida Levina (hebr. Izraela Jehudy Lejba syna Salomona), zmarłego 13 marca 1872 r., Maxa Süsskinda (hebr. Mordechaja syna Cwi), zmarłego 12 sierpnia 1907 r.; Ferdinanda Pollnowa, zmarłego 4 maja 1886 r.; Rachel córki Dawida Lando; Joachima Friedlaendera, zm. 25 czerwca 1870 r.; Doris Friedlaender z domu Henoch. zm. 16 kwietnia 1860 r.; Juliusa Lehmanna, zm. 1880 r. W 2001 r. staraniem Fundacji Rodziny Nissenbaumów, władz Gołdapi oraz izraelskiego miasta Giwat Szmuel cmentarz został uporządkowany. Obiekt jest ogrodzony, wejście możliwe przez niezamykaną furtkę. Pożądane byłoby wykonanie szczegółowego spisu nagrobków i umieszczenie go na stronie internetowej.

Na drugim cmentarzu zachowały się jedynie fragmenty rozbitych nagrobków oraz relikty ogrodzenia. Teren jest zaniedbany i ogólnie dostępny.

tekst: Krzysztof Bielawski
foto: Helena Czernek - www.mipolin.pl
Polecamy odwiedzenie portalu Wirtualny Sztetl

Poszukujemy wszelkich informacji o Żydach z Gołdapi i ich cmentarzach.
Czekamy też na relacje osób, które pamiętają te cmentarze z okresu przed II wojną światową.