Cmentarz dawnej gminy żydowskiej w Garwolinie jest położony około 3,5 km na południowy wschód od centrum miasta, we wsi Sulbiny, około 300 m na wschód od ul. Warszawskiej, w obrębie większej działki geodezyjnej nr 1234.

17 października 1862 r. przedstawiciele Okręgu Bóżniczego w Garwolinie podpisali umowę dzierżawy wieczystej gruntu o powierzchni 4 mórg, na planie prostokąta o wymiarach 15 x 80 prętów. Okręg Bóżniczy zobowiązał się do ogrodzenia terenu murem oraz rowem z obwałowaniem, budowy domu przedpogrzebowego, mieszkania grabarza i składu narzędzi.

Podczas drugiej wojny światowej rozpoczęła się dewastacja cmentarza. Według pisma Komitetu Żydowskiego w Garwolinie z 1 czerwca 1945 r., "wszystkie nagrobki z tego cmentarza zostały w barbarzyński sposób powyrywane i przewiezione do miasta Garwolina, gdzie okupant nagrobkami tymi wyłożył chodniki w mieście, urządził przy swych mieszkaniach śmietniki i w ogóle użył tych nagrobków do celów publicznych. Sam zaś cmentarz został przez okupanta zaorany, ogrodzenie zniszczone". Po wojnie Komitet planował odzyskanie i przewiezienie na cmentarz około tysiąca nagrobków z całego powiatu, wzniesienie pomnika, otoczenie terenu żywopłotem akacjowo-głogowym. Koszt projektu oszacowano na 103 000 zł. Po otrzymaniu co najmniej 31.000 zł z Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, 18 lipca 1945 r. Komitet Żydowski w Garwolinie reprezentowany przez Szmula Laksmana podpisał umowę na przewiezienie na cmentarz około 160 nagrobków wykorzystanych jako posadzka w stajni.

Na cmentarz przenoszono także zwłoki osób ekshumowanych z grobów w okolicznych miejscowościach, między innymi latem 1948 r. odbył się wtórny pochówek ośmiu członków rodzin Icka Wajcera i Dawida Lichtensztajna, zamordowanych w Ciechominie 8 maja 1943 r. oraz siedmiu partyzantów z oddziału "Maksa".

Przypuszczalnie po wyjeździe większości ocalałych z Garwolina i rozwiązaniu Komitetu Żydowskiego nasilił się proces niszczenia cmentarza przez okoliczną ludność.

Pod koniec lat 80. władze terenowe zleciły wykonanie w pobliżu cmentarza pomnika ofiar Zagłady. Do realizacji projektu nie doszło.

W wyniku dewastacji obecnie na cmentarzu znajduje się około 20-30 nagrobków w różnym stanie zachowania, wykonanych z polnych kamieni granitowych oraz piaskowca, z których najstarszy jest datowany na 1868 r. Brak ogrodzenia. Teren porasta las sosnowo-dębowy.

W ostatnich latach prace porządkowe na cmentarzu wykonywały osoby związane z portalem Garwolin.org oraz harcerze z Hufca "Orłów" w Garwolinie. W latach 2021-2022 ustalono granice cmentarza i oznaczono je słupami granicznymi. W kwietniu 2020 r. przy współpracy portalu Garwolin.pl, Fundacji Koszary - Przywróćmy Pamięć oraz Nadleśnictwa Garwolin na cmentarz przewieziono kilka fragmentów macew przekazanych przez mieszkańca pobliskiej miejscowości.

Właścicielem cmentarza są Lasy Państwowe. Obiekt jest wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków nieruchomych. Częściowy spis zachowanych nagrobków jest dostępny na stronie Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich: https://cemetery.jewish.org.pl/list/c_8.

Tekst & zdjęcia: Krzysztof Bielawski
Źródło:
Archiwum Państwowe w Otwocku, Hipoteka w Garwolinie, sygn. 168/118, Dobra Sulbiny Górne.
Archiwum Państwowe w Siedlcach, Urząd Wojewódzki w Siedlcach, sygn. 1403/1336, Cmentarz żydowski w Siedlcach.
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma, Wydział Budowlany Centralnego Komitetu Żydów w Polsce, sygn. 303/X/16, Stan i zabezpieczenie cmentarzy.
"Biuletyn Żydowskiej Agencji Prasowej" z 09.07.1948.
Kosior K., Sulbiny, [w:] Województwo mazowieckie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.