Cmentarz żydowski w Drohiczynie jest oddalony około 1,4 km na południowy wschód do centrum miejscowości, znajduje się w pobliżu Bugu, na wzniesieniu przy al. Jaćwieży, na działce nr 1669 na planie trapezu o powierzchni 0,48 ha (według danych z Urzędu do Spraw Wyznań z 1981 r. cmentarz zajmuje powierzchnię 0,56 ha).
Data założenia cmentarza nie jest znana - prawdopodobnie powstał w XIX w., nie później niż w 1855 r. Na początku XX w. był ogrodzony drewnianym płotem. Przypuszczalnie ostatnie pochówki odbyły się w 1945 r., w następstwie zamordowania w Drohiczynie dwóch osób.
Obiekt uległ daleko posuniętej dewastacji. W latach PRL działkę przejął Skarb Państwa. 12 marca 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza. W sporządzonym przez Urząd do Spraw Wyznań w 1981 r. zestawieniu cmentarzy żydowskich w przypadku Drohiczyna podano: "Brak widocznych śladów cmentarza".
W 2017 r. z inicjatywy Leny Dragickiej, we współpracy z władzami miasta i miejscowymi społecznikami, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego ustawiła na cmentarzu pomnik ku czci ofiar Zagłady.
Na cmentarzu zachowało się około 20 nagrobków w formie stel wykonanych z polnych kamieni granitowych, z inskrypcjami w języku hebrajskim (spis dostępny na stronie Fundacji Dokumentacji Cmentarzy Żydowskich w Polsce: https://cemetery.jewish.org.pl/list/c_64 ). Najstarsza zidentyfikowana macewa stoi na grobie Cwi syna Elijahu, zmarłego 13 marca 1855 r. Od strony al. Jaćwieży stoi drewniana tablica z informacją o cmentarzu oraz pomnik w formie steli z czarnego granitu, z napisem: "2 listopada 1942 roku w Drohiczynie niemieccy naziści zlikwidowali getto. Było to unicestwienie żydowskiej wspólnoty, która istniała w tym mieście od piętnastego wieku. W chwili obecnej jedynie nagrobki świadczą o Żydach, którzy tu żyli. Niech ich pamięć będzie błogosławiona". Brak ogrodzenia, granice cmentarza są nieczytelne. Teren porasta las.
Właścicielem cmentarza jest Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Obiekt jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz do rejestru zabytków nieruchomych.
Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 131/519, Wyznanie mojżeszowe. Cmentarze w Polsce. Informacja.
Engelking B., Powiat bielski, [w:] Dalej jest noc. Losy Żydów w wybranych powiatach okupowanej Polski, t. 1, red. B. Engelking, J. Grabowski, Warszawa 2018.
Górska I., Drohiczyn, [w:] Województwo podlaskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana
przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
|