| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |
| DOBRODZIEŃ | |
Cmentarz żydowski założony w końcu XVII wieku o pow. 0,54 hektara jest ogrodzony murem z cegły. Położony przy ul. Lublinieckiej, z dala od miasta, wśród uprawnych pól przetrwał zawieruchę wojenną. Po wojnie, po opuszczeniu domu przycmentarnego przez rodzinę ostatniego grabarza i opiekuna cmentarza - dom wyburzono. Od tego czasu nikt się cmentarzem nie opiekował, chociaż jeszcze w 1971 roku na murze była tabliczka, że jest to cmentarz zabytkowy, ale potem została zerwana. Cmentarz zarastał i był dewastowany, a cegły z muru znikały. Pierwsze próby odnowienia niszczejącego cmentarza poczyniono już w 1987 roku, ale do realizacji nie doszło. Dopiero w 2001 roku dzięki inicjatywie "Antyschematy" doszło do renowacji nekropolii. Młodzież Niemiec Izraela, Niemiec i Polski oczyściła teren z chaszczy, odkopano i podniesiono powalone nagrobki. Potłuczone części, których nie dało się złożyć, umieszczono na zachodnim murze tworząc lapidarium. Wejście zamknięto nową, metalową, ażurową bramą, na której umieszczona jest wykuta duża menora. Na cmentarzu znajduje się około dwustu płyt nagrobnych, a najstarszy nagrobek pochodzi z 1773 roku. tekst: Ryszard Bielawski |
|
| MACEWY Z DOBRODZIENIA | |
Poniżej zamieszczamy zdjęcia i tłumaczenia inskrypcji wybranych macew z cmentarza żydowskiego w Dobrodzieniu. (foto: S. Bieniek, tłumaczenie: R. Uszyńska) |
|
 |
Tu pochowany. Młodzieniec Simche, syn uczonego w Torze pana Jeszajahu Grossa. Zmarł w dniu Szemini Aceret-22 tiszri (8.10.1898) i został pogrzebany dzień po święcie, 659 (9.10.1898) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Zmarła 5 dnia 22 marcheszwan (20.11.1856) i została pogrzebana 6 dnia w wigilię świętego szabatu 617 (21.11.1856) według małej rachuby. Tu została pochowana kobieta cnotliwa, dobra, która swoje ręce kierowała do biednych, a swoją dłoń otwierała do ubogiego. Kroczyła drogą prawości. Bogobojność była jej skarbem. Pani Perla, córka naszego nauczyciela, pana i naszego mistrza, pana Mordechaja Wolnera, błogosławionej pamięci! Żona pana Szymszona Ringa, oby jego światło świeciło nadal! Zmarła w wieku 70 lat. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu została pochowana kobieta poważana, cnotliwa. Pani Szprynca, córka zmarłego pana, mistrza Cwi Hirsza, błogosławionej pamięci! Zmarła 2 dnia 1 nowego miesiąca tamuz (10.06.1804) i została pogrzebana następnego dnia 3 dnia 564 (11.06.1804) według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu pochowana kobieta poważana, droga. Pani Trajndel, córka uczonego w Torze, pana Dawida, błogosławionej pamięci! Żona uczonego w Torze, pana Mosze Bergmana, błogosławionej pamięci! Zmarła 6 dnia w wigilię świętego szabatu, w wigilię nowego miesiąca elul (3.09.1853) i została pogrzebana 1 dnia 2 nowego miesiąca elul 613 (5.09.1853) według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Świadkiem będzie ten kopiec i świadkiem będzie ta macewa z powodu grobu męża zacnego i prawego, który postępował zacnie. I bogobojny przez wszystkie swoje dni. Drogi i szanowany, zacny u Boga i u ludzi. Szanowany pan Meir, syn szanowanego pana Jakowa Icchaka, który zmarł 5 dnia 10 siwan (11.06.1840) i został pogrzebany następnego dnia, 6 dnia 11 siwan roku 600 (12.06.1840) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Kamień nagrobkiem na grobie kobiety cnotliwej i sławnej. Pani Fajga. Żona zmarłego, szanowanego pana Jehudy Arie Hozdarfa, która zmarła 2 dnia 25 elul roku 617 (14.09.1857) według małej rachuby. |
 |
Tu została pochowana kobieta. [...] Dawała chleb głodnym, jej dom był szeroko otwarty. Przestrzegała przykazań "Chany". To jest pani Riwka córka szanowanego pana Natil [..] Zmarła w dobrej sławie 2 dnia Szawuot - 7 siwan roku 562 (7.06.1802) według małej rachuby. I odeszła do wieczności. Niech odpoczywa w Edenie w jedności z żyjącymi. |
 |
Tu grób kobiety poważanej i cnotliwej. Prowadziła swoich synów i swoje córki, aby kroczyły drogą dobra i prawości. Pani Mirel, córka pana Meira Bart. Wdowa po panu Menachemie Szlezinger. Zmarła w wieku 68 lat. 1 dnia 18 tamuz 647 (10.07.1887) według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu ukryty mąż zacny i prawy, bogobojny. Pan Icchak, syn uczonego w Torze, pana Jehudy ha-Lewi Friedlandera. Odszedł do wieczności 28 ijar 632 (5.06.1872) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu pochowana kobieta poważana. Pani Gitel Noher, córka szanowanego pana Jehudy ha-Kohen Nothmana błogosławionej pamięci! Zmarła w dobrej sławie 2 dnia Rosz ha-szana- 2 tiszri (17.09.1871). I została pogrzebana następnego dnia w post Gedalji - 3 tiszri roku 632 (18.09.1871) według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu pochowana panna Sara Szott, córka pana Mordechaja. Zmarła w nocy na zakończenie świętego szabatu 13 siwan (8.06.1873) i została pogrzebana 2 dnia 15 siwan (10.06.1873) 633 według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu został pochowany. Mąż zacny i prawy, który postępował drogą prawości, szanowany pan Chaim Heilborn. Zmarł 1 dnia 21 adar I (3.03.1842), i został pogrzebany 3 dnia 23 miesiąca roku 602 (5.03.1842) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Dnia 12 adar 577 (28.02.1817) według małej rachuby. Tu została pochowana kobieta poważana, zacna i prawa. Dawała chleb głodnym i biednym, udzielała także dobroczynności, miła w swoich czynach. To jest cnotliwa i pobożna pani Gitel, córka szanowanego pana Abrahama, błogosławionej pamięci! Zmarła w dobrej sławie i odeszła do nieba. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu został pochowany. Uczony w Torze, pan Menachem, zwany Mendel, syn uczonego w Torze, pana Icchaka. Zmarł w wigilię nowego miesiąca aw (24.07.1873) i został pogrzebany następnego dnia nowego miesiąca aw roku 633 (25.07.1873) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Świadkiem będzie ten kopiec i świadkiem będzie ten pomnik nad grobem męża, który postępował zacnie od początku aż do końca swoich dni. Drogi, szanowany pan, mistrz Awraham, syn drogiego, szanowanego pana Dawida Wendrinera. Zmarł w święty szabat w wigilię Szawuot- 5 siwan (30.05.1846) i został pogrzebany 1 dnia Szawuot - 6 siwan roku 606 (31.05.1846) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu został pochowany |
 |
Tu został pochowany. Mąż prawy w szczodrości. Całe swoje życie żył z trudu swych dłoni. To jest szanowany pan Mosze Behm, syn zmarłego, szanowanego pana Jakowa Kopel, błogosławionej pamięci! Zmarł i został pogrzebany 6 dnia w wigilię świętego szabatu 19 marcheszwan 581 (27.10.1820) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu został pochowany. Uczony w Torze, pan Chaim, syn uczonego w Torze, pana Aszera Frankela. Zmarł 4 dnia w wigilię nowego roku - 29 elul roku 648 (5.09.1888) i został pogrzebany 2 dnia nowego roku, w roku 649 (7.09.1888) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Można i znana, kobieta dzielna. Chluba jej męża i jej dzieci, kobieta bogobojna. Czyniła dobro przez wszystkie swoje dni. Pani Bajla, córka uczonego w Torze, pana Israela. Odeszła jej dusza w starości i błogosławionym wieku 10 adar pierwszego (10.02.1919). I została pogrzebana 13 tego miesiąca 679 (13.02.1919) według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu pochowany mąż zacny i prawy. Postępował zacnie. Szanowany pan Chaim Frenkel, syn szanowanego pana Meira ha-Kohen. Zmarł w dobrej sławie w wieku 81 lat. 4 dnia 20 kislew 660 (22.11.1899) według małej rachuby. Niech jego dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
1 dnia 26 elul 574 (11.09.1814) według małej rachuby. Tu została pochowana. Kobieta dzielna. Czyniła sprawiedliwość. Była cnotliwa jak Abigail, jak Debora była mądrą kobietą. Odeszła jej dusza do nieba. Przez wszystkie swoje dni kroczyła drogą prawości. Przykazania Boga zachowywała. Pani Bajla, córka zmarłego pana, mistrza Mosze ha-Lewi, błogosławionej pamięci! Zmarła i została pogrzebana w wyżej wspomnianym dniu. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu pochowana kobieta droga i prawa. Jej imię było znane w bramach. Pani Frumet, córka pana Jozla Frid Lender, błogosławionej pamięci! Odeszła w dobrej sławie i została złączona ze swym narodem. 2 dnia 16 siwan 5563 (6.06.1803). Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Tu pochowana kobieta poważana. |
 |
Tu pochowana kobieta poważana, korona domu, dobra dla wszystkich. Pani Adela, córka uczonego w Torze Awrahama Friedlender, błogosławionej pamięci! Żona szanowanego pana, mistrza Zew Zahroier. Zmarła w kwiecie wieku. Została opłakana przez wszystkich jej znajomych. 4 dnia 9 tamuz roku 617 (1.07.1857) według małej rachuby. Niech jej dusza będzie związana w węzeł życia! |
 |
Zmarła 5 dnia 11 adar II 581 (15.03.1821) według małej rachuby. Tu ukryta i pochowana kobieta prawa i stara, cnotliwa, wierna. To jest kobieta, pani Miriam, córka zmarłego naszego nauczyciela, pana Bendeta, błogosławionej pamięci! Żona szanowanego pana Szimona. I zmarła i odeszła do świata prawdy. I odeszła jej dusza do domu schronienia pod skrzydła boskiego ducha. |
| Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem. Korespondentom gwarantujemy dyskrecję. |
|
 |
|
| Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim. Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji. |
|
| strona główna | cmentarze | warto wiedzieć | księga gości | napisz do nas |