Kliknij, aby dodać stronę do ulubionych
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas
BŁONIE    

Cmentarz żydowski w Błoniu znajduje się ok. 1,2 km na północ od Rynku, przy ul. Polnej. Cmentarz zajmuje działkę geodezyjną nr 143201 4.0008.21, na planie zbliżonym do kwadratu, o powierzchni 3415 m kw.

Dokładna data założenia cmentarza nie jest znana, prawdopodobnie powstał w połowie XIX w., wraz z rozwojem osadnictwa żydowskiego w Błoniu.

Latem 1940 r. na cmentarzu pochowano kilkunastu żołnierzy polskich wyznania mojżeszowego, poległych podczas kampanii wrześniowej. Ich szczątki zostały wcześniej ekshumowane z polowych mogił.

Prawdopodobnie już podczas drugiej wojny światowej rozpoczęła się dewastacja cmentarza. W 1947 r. Zarząd Miejski Błonia zabrał bramę cmentarną. 7 sierpnia 1948 r. Centralny Komitet Żydów w Polsce zawarł umowę przedwstępną z Uniwersalną Gminną Spółdzielnią "Samopomoc Chłopska" w Błoniu w sprawie ogrodzenia cmentarza jako formy rozliczenia za sprzedaż placu po synagodze przy ul. Rokickiej. Ogrodzenie o długości 225 m miało być wykonane z cegły, zwieńczone drutem kolczastym. Prawdopodobnie do zawarcia umowy nie doszło ze względu na nieuznawanie przez komunistyczne władze ciągłości prawnej między przedwojennymi gminami wyznaniowymi a powojennymi organizacjami żydowskimi. Dzięki fotografii znajdującej się w zbiorach Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma wiadomo, że w latach 60-tych na jego terenie znajdowało się co najmniej kilkadziesiąt stojących macew.

Cmentarz żydowski w Błoniu w latach sześćdziesiątych
Autor zdjęcia nieznany. Fotografia ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego.

Jeszcze na początku XXI w. cmentarz znajdował się wśród pól, z dala od zabudowy. W ciągu kolejnych lat przy ul. Polnej powstało osiedle domów jednorodzinnych, dochodzące do działki cmentarnej.

W marcu 2011 r. autor niniejszego tekstu wykonał zdjęcia wszystkich 35 zachowanych nagrobków. Na podstawie dokumentacji fotograficznej odczytano personalia zmarłych i spis wraz ze zdjęciami umieszczono na portalu Wirtualny Sztetl.

W kwietniu 2013 r. nieznany sprawca - niewykluczone, że wspomagany przez inne osoby - doszczętnie rozbił wszystkie stojące macewy. O sprawie została powiadomiona policja oraz Komisja Rabiniczna ds. Cmentarzy. Zniszczone nagrobki zabrano z cmentarza i zabezpieczono w magazynie policji. Osoby mogące mieć wiedzę na temat tego zdarzenia oraz mogące przyczynić się do ustalenia jego okoliczności proszone są o kontakt z Wydziałem Kryminalnym Komendy Powiatowej Policji dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego z siedzibą w Starych Babicach - tel. 22 604 32 22 lub całodobowo z dyżurnym Komendy Powiatowej Policji dla Powiatu Warszawskiego Zachodniego z siedzibą w Starych Babicach - tel. 22 752 80 00.

W październiku 2013 r. na filarach bramy zostały umieszczone dwie tablice, informujące o istnieniu w tym miejscu cmentarza oraz upamiętniające pochowanych na cmentarzu żołnierzy Wojska Polskiego, poległych we wrześniu 1939 r. Sponsorem tablic był pragnący zachować anonimowość mieszkaniec Larchmont w Stanach Zjednoczonych. Tablice umieścili: Robert Augustyniak z nieformalnej grupy "Ulica Żydowska" z Grodziska Mazowieckiego oraz autor niniejszego tekstu. Montaż zapewniła firma Project Tech z Milanówka.

Obecnie na cmentarzu znajdują się pojedyncze macewy z inskrypcjami oraz kilkanaście betonowych i piaskowcowych elementów konstrukcyjnych zniszczonych grobów. Zachowały się także betonowe filary bramy. W 2016 r. Europejska Inicjatywa na rzecz Cmentarzy Żydowskich (ESJF) we współpracy z Gminą Wyznaniową Żydowską w Warszawie zbudowała nowe ogrodzenie cmentarza.

tekst: K. Bielawski

Cmentarz żydowski w Błoniu w 2011 r.
Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - potłuczona macewa Błonie - potłuczona macewa Błonie - potłuczona macewa
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem Błonie - cmentarz żydowski przed zniszczeniem
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Cmentarz żydowski w Błoniu w 2013 r.
Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji
foto: Agnieszka Nieradko foto: Agnieszka Nieradko foto: Agnieszka Nieradko foto: Agnieszka Nieradko
Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji Błonie - cmentarz żydowski po dewastacji
foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski foto: K. Bielawski
Poszukujemy wszelkich informacji o tym cmentarzu: jego historii, wyglądzie przed wojną i po jej zakończeniu, procesie dewastacji, nagrobkach znajdujących się poza cmentarzem.
Korespondentom gwarantujemy dyskrecję.
Teksty i zdjęcia są chronione prawem autorskim.
Wykorzystanie materiałów możliwe wyłącznie po uzyskaniu pisemnej zgody Redakcji.
strona główna cmentarze warto wiedzieć księga gości napisz do nas