Cmentarz żydowski w Bakałarzewie jest oddalony około 450 m na południowy zachód od Rynku, znajduje się na wschodnim brzegu jeziora Sumowo, w obrębie działki geodezyjnej nr 593, zajmuje powierzchnię 1,05 ha. Data założenia nieznana - na podstawie źródeł kartograficznych wiadomo, że cmentarz istniał w 1839 r., choć prawdopodobnie powstał wcześniej. W 1864 r. był "deskami oparkaniony". Cmentarz był czynnie użytkowany do końca 1939 roku.

Plan okolic Bakałarzewa z 1839 r. z zaznaczeniem cmentarza ("Żyd.[owskie] Mogił[ki]").

Przypuszczalnie podczas drugiej wojny światowej rozpoczął się proces dewastacji cmentarza, kontynuowany w kolejnych dekadach. W 1964 r. Minister Gospodarki Komunalnej - w następstwie uchwały Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w Bakałarzewie - podpisał zarządzenie o zamknięciu cmentarza.

W wyniku zniszczeń w obrębie cmentarza znajduje się kilkadziesiąt nagrobków w różnym stanie zachowania, w formie stel z piaskowca oraz granitowych głazów narzutowych, między innymi: Mosze syna Cwi Segala, zm. w 1854 r.; Szymszona syn Dowa Bera Goldberga, zmarłego w 1867 r., Tojwy córki Szymona Aleksandrowicz, zm. w 1902 r.; Szlomy syna Naftalego ha-Kohena, zm. 1908 r.; Arie Cwi syna Icchaka [...]anskiego, Szejny córki Szabtaja ha-Lewi Borawskiej.

Brak ogrodzenia, granice cmentarza są nieczytelne. Teren jest porośnięty topolami. Od kilkunastu cmentarzem opiekują się miejscowi społecznicy, między innymi wójt Tomasz Naruszewicz i uczniowie Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Bakałarza w Bakałarzewie. Dojście z centrum wsi do cmentarza jest oznakowane drogowskazem.

Według danych z 1991 r. właścicielem cmentarza jest Skarb Państwa. Obiekt nie jest wpisany do gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków, posiada wpis w rejestrze zabytków nieruchomych województwa podlaskiego (nr 741 z 27.11.1989 r.).

Tekst: Krzysztof Bielawski
Źródło:
AAN, Urząd do Spraw Wyznań, sygn. 131/519, Wyznanie mojżeszowe. Cmentarze w Polsce. Informacja.
AGAD, Centralne Władze Wyznaniowe Królestwa Polskiego, sygn. 190/1850, Akta tyczące się gminy starozakonnych
w Bakałarzewie w guberni augustowskiej.
Górska I., Bakałarzewo, [w:] Województwo podlaskie. Cmentarze żydowskie. Weryfikacja zasobu wykonana przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, red. M. Rymkiewicz, I. Kosyl, [kps] Warszawa 2018.
Naruszewicz T., Żydzi w Bakałarzewie [online] http://cmentarze-zydowskie.pl/bakalarzewo_zydzi.pdf [dostęp: 30.01.2020].
Topograficzeskaja Karta Carstwa Polskago, [bmw] 1839 [1843].